Olifantsvogel was ‘s nachts actief én mogelijk blind

Tot die verrassende conclusies komen onderzoekers nadat ze resten van de gigantische vogel bestudeerden.

De uitgestorven olifantsvogel was de grootste vogel die ooit op de aarde vertoefde. Zo kon hij zo’n slordige drie meter lang worden en wel vijfhonderd kilo wegen. Onderzoekers komen in een studie tot een nieuwe ontdekking over deze interessante dieren. Zo blijkt namelijk dat deze grote reuzen vooral ’s nachts actief waren en waarschijnlijk niet goed konden zien. “Niemand heeft ooit vermoed dat olifantsvogels nachtdieren waren,” zegt de verbaasde onderzoeker Christopher Torres.

Illustratie van de olifantsvogels terwijl ze in het donker door het bos struinen. Afbeelding: John Maisano for the University of Texas at Austin Jackson School of Geosciences

Reconstructie van de hersenen
Wetenschappers dachten tot voor kort dat olifantsvogels vergelijkbaar waren met andere grote loopvogels, zoals de emoe en de struisvogel. Deze zijn beide overdag actief en hebben een goed zicht. Maar door een reconstructie te maken van de hersenen ontdekten de onderzoekers dat de olifantsvogel een duidelijk verschillende levensstijl hanteerde. “Het bestuderen van de vorm van de hersenen is een hele nuttige manier om de ecologie te verbinden aan de anatomie,” legt Torres uit. Vogelschedels zitten strak rond de hersenen gewikkeld, waarbij de bochten en rondingen van het bot overeenkomen met hersenstructuren. In de studie analyseerden de onderzoekers twee verschillende schedels van een grote, en een iets kleinere olifantsvogel. Ze maakten CT-scans en zette op die manier een digitale hersenreconstructie in elkaar.

Gezichtsvermogen
In beide schedels blijkt de visuele cortex – het deel in de hersenen dat het betrokken is bij de visuele waarneming – erg klein te zijn. Bij de grotere olifantsvogel is de visuele cortex zelfs nauwelijks aanwezig. Opvallend genoeg blijkt de cortex nog het meest overeen te komen met die van de verwante Nieuw-Zeelandse kiwi. Een ‘totale schok’ voor de onderzoekers, vanwege het slechte zicht van de kiwi en het feit dat ze vooral ’s nachts leven. Hieruit maakten de onderzoekers op dat de olifantsvogel mogelijk een soortgelijke levensstijl had.

De digitale reconstructie van de hersenen van de olifantsvogel, waaruit blijkt dat de deze nog het meest overeenkomt met die van de kiwi. Afbeelding: C. Torres for The University of Texas at Austin.

Nachtdier
“Ik was verrast dat het visuele systeem zo klein is in zo’n grote vogel,” zegt wetenschapper Andrew Iwaniuk, niet betrokken bij het onderzoek. “Dat een vogel van deze grootte is geëvolueerd tot een nachtdier is echt bizar. Hun ecologie druist in tegen die van elke andere naaste verwante of vogelsoort.” Ontdekkingen als deze geven dus nieuwe inzichten in het leven van deze bizarre en slecht begrepen vogels.

Leefgebieden
De onderzoekers bestudeerden in de studie ook de bulbus olfactorius, het deel van de hersenen dat de reukzin verwerkt. Hierdoor konden de onderzoekers achterhalen in welke leefgebieden de olifantsvogels vertoefden. De grootste van de twee onderzochte olifantsvogels had een grote bulbus. Hieruit konden de onderzoekers afleiden dat deze een bosbewoner was. De kleinere soort had daarentegen een kleinere olfactorische bol, wat mogelijk aangeeft dat hij op grasland leefde. Daarnaast had de laatstgenoemde ook een iets scherper zicht, wat betekent dat hij mogelijk actiever was in schemer dan in het pikkedonker.

Olifantsvogels leefden tot zo’n 1000 jaar geleden op de vlaktes van Madagaskar. Een combinatie van een verlies aan leefomgeving en inmenging van de mens leidde mogelijk tot hun ondergang. “Details als deze (de bevindingen uit de studie red.) vertellen ons niet alleen hoe het leven van olifantsvogels eruitzag, maar ook hoe het leven in het algemeen was op Madagaskar in het verre verleden,” zegt onderzoeker Julia Clarke. Nog niet zo lang geleden struinden er bijna blinde, reusachtige vogels in het pikkedonker door de bossen van Madagaskar. Wie had dat ooit gedacht?

Bronmateriaal

"Giant flightless birds were nocturnal and possibly blind" - The University of Texas at Austin (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: John Maisano for the University of Texas at Austin Jackson School of Geosciences

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd