Onderzoek onthult hoe katten de wereld veroverden

Het verhaal van die komische kattenfilmpjes op YouTube begint zo’n 6400 jaar geleden in het zuidwesten van Azië.

Tot die conclusie komt een internationaal team van onderzoekers in het blad Nature Ecology & Evolution. De wetenschappers bestudeerden het DNA van 200 katten die tot wel 9000 jaar geleden leefden. Sommige van deze katten leefden in het oude Egypte en waren na hun dood gemummificeerd. Anderen werden teruggevonden in het graf van Vikingen.

Afrikaanse wilde kat

De kat die nu wellicht naast je op de bank ligt te spinnen, stamt af van de wilde kat (Felis silvestris). Deze soort telt vijf subsoorten. Slechts één van die subsoorten is met succes getemd: de Afrikaanse wilde kat (F. silvestris lybica).

Laat gedomesticeerd
De wetenschappers vergeleken het DNA van de katten en kunnen aan de hand daarvan de evolutionaire geschiedenis van dit graaggeziene huisdier reconstrueren. Allereerst kunnen de onderzoekers op basis van hun studie concluderen dat de kat – in vergelijking met de hond – heel laat gedomesticeerd werd. Waarschijnlijk leefde het dier voorafgaand aan de domesticatie jarenlang simpelweg zij aan zij met de mens.

Nabije Oosten
Maar een slordige 6400 jaar geleden kwam daar in het Nabije Oosten verandering in. Boeren begonnen er met succes gewassen te verbouwen en sloegen een deel van hun oogst op. Die oogst trok ongedierte (zoals muizen) aan. En die muizen trokken weer katten aan. De boeren moeten al spoedig gemerkt hebben dat het prettig was om katten in de buurt te hebben. Die katten joegen immers op de muizen die het op de opgeslagen oogst voorzien hadden. Waarschijnlijk waren het dan ook deze boeren die als eersten op het idee kwamen om de kat te temmen. Vanaf dat moment gaat het hard. De tamme kat verovert de wereld en duikt een paar honderd jaar later al op in Bulgarije en Roemenië.

Egypte
Maar dat is nog niet het hele verhaal, zo stellen de onderzoekers. Een paar duizend jaar nadat de eerste katten in het Nabije Oosten getemd werden, gebeurde datzelfde namelijk in Afrika (Egypte). Zo rond 1000 voor Christus sloegen ook de oude Egyptenaren aan het domesticeren. En die Egyptische katten verspreiden zich in de tijd van de Romeinen rap over Europa. Al snel kwamen ze veelvuldiger voor dan de katten afkomstig uit het Nabije Oosten. In de tijd van de Vikingen wisten de Egyptische katten hun leefgebied nog verder uit te breiden. Waarschijnlijk doordat ze in de Middeleeuwen vaak meereisden aan boord van schepen om ook op zee een muizenplaag te voorkomen.

In die eerste duizenden jaren na de domesticatie van de kat werd de kat vooral gezien als een functioneel dier: de kat moest het ongedierte bestrijden. Hoe de kat eruitzag, deed er niet toe: als het dier maar raad wist met muizen. Pas veel later, zo stellen de onderzoekers, gingen mensen het uiterlijk van hun kat belangrijk vinden. Ze trekken die conclusie wederom op basis van het DNA van de kat. De genmutatie die geassocieerd wordt met een cyperpatroon duikt pas in de Middeleeuwen voor het eerst op. In Turkije om precies te zijn. Maar al snel verspreidt het zich onder katten in Europa en Afrika. En vandaag de dag vinden we een cyperse kat doodnormaal.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd