De kaarten bieden nieuwe inzichten in hoe snel permafrost in verschillende gebieden ontdooit.
Wetenschappers weten al een tijdje dat permafrost erg gevoelig is voor de opwarming van de aarde. Door toedoen van het veranderende klimaat zou zo’n 20 procent meer permafrost ontdooien dan eerder werd aangenomen. Maar hoeveel permafrost is er eigenlijk nog op het noordelijk halfrond te vinden? Kaarten samengesteld door ESA lichten een tipje van de sluier.
Permafrost komt voor in bepaalde gebieden nabij polen en in hooggebergte. Denk bijvoorbeeld aan Alaska, Siberië, de Andes en de Himalaya. Onder permafrost verstaan we de grond die nooit helemaal ontdooit en tenminste twee opeenvolgende jaren volledig bevroren blijft. Net onder het oppervlak bevat de Arctische permafrost grote hoeveelheden organische koolstof en overblijfselen van dode planten. Permafrostlagen die zich dieper in de bodem bevinden, bevatten daarentegen mineralen. Wanneer permafrost ontdooit, komt er methaan en koolstofdioxide vrij, waardoor deze broeikasgassen naar de atmosfeer worden getransporteerd en zo een bijdrage leveren aan de opwarming van de aarde.
Naarmate de aarde opwarmt, zal er naar alle waarschijnlijkheid steeds meer permafrost ontdooien. En dat is slecht nieuws. Het betekent dat er dus ook meer broeikasgassen in de atmosfeer terecht zullen komen (zie kader). Naar schatting herbergt het permafrost wereldwijd meer koolstof dan momenteel in de atmosfeer te vinden is. Daarom is het erg belangrijk dat niet alle permafrost op aarde wegkwijnt. Want dat kan desastreuze gevolgen hebben, ook voor de naar schatting 35 miljoen mensen die erop wonen. Als dit namelijk ontdooit, kunnen gebouwen die op het permafrost gebouwd zijn letterlijk gaan wankelen. Daarom proberen onderzoekers een beter beeld te scheppen van de wereldwijde permafrost.
Metingen
Ongeveer een kwart van het noordelijk halfrond bestaat uit permafrost. Maar aangezien het alleen ondergronds voorkomt, is het erg lastig om inzichtelijk te krijgen hoe de zaken er op dit moment voorstaan. Satellietsensoren kunnen permafrost bijvoorbeeld niet rechtstreeks meten. Daarom gebruikten onderzoekers van ESA aanvullende metingen van het landoppervlak, bijvoorbeeld metingen van de temperatuur aan de grond. Door vervolgens verschillende gegevens te combineren, konden onderzoekers een schatting maken van de omvang van permafrost op het noordelijk halfrond. Ook kregen ze hierdoor een beter idee hoe de permafrost naar verwachting gaat reageren als de temperatuur wereldwijd blijft stijgen.
Hierboven zijn de kaarten van ESA te bewonderen. Ze omvatten een tijdsperiode van 2003 tot en met 2017. “De kaarten laten zien dat er een duidelijke variabiliteit bestaat in de omvang van permafrost,” concludeert onderzoeker Annett Bartsch. “Dit is zowel in Noord-Amerika, als in Noord-Eurazië te zien.” Toch kunnen we met deze kaarten bij de hand geen goede conclusies trekken over de omvang van permafrost over langere termijn. “Hoewel de kaarten nuttig zijn en inzicht bieden over de variabiliteit van permafrost over een periode van veertien jaar, kunnen we geen conclusies trekken over klimaattrends,” zegt ze. Om een volledig beeld te krijgen zullen we moeten wachten totdat kaarten over een tijdsperiode van dertig jaar gepresenteerd worden. “Deze zullen medio 2020 klaar zijn,” zegt Bartsch.
Ondertussen proberen ook andere wetenschappers meer over permafrost te weten te komen. Onlangs ontdekten onderzoekers bijvoorbeeld nog dat er een verband bestaat tussen gesmolten zee-ijs en de ontdooiing van permafrost. En dat zal weleens kunnen leiden tot de uitstoot van voor millennia opgesloten koolstof.
