Deze uit slangengif vervaardigde lijm kan ernstige bloedingen in slechts luttele seconden stelpen.
Slangengif is vaak niet iets waar je vrolijk van wordt. Een beet van een slang kan gevaarlijk zijn en in sommige gevallen zelfs de dood tot gevolg hebben. Tegelijkertijd vormt het ook steeds vaker de basis voor medicijnen. En in een nieuwe studie bewijzen onderzoekers wederom hoe we slangengif in ons voordeel kunnen gebruiken.
Slangengif als nuttig medicijn
“Slangen gebruiken gif om hun prooien te bedwingen,” vertelt onderzoeker Kibret Mequanint in een interview met Scientias.nl. “De gifstoffen van slangen hebben vaak verschillende functies. Zo kan het gif invloed hebben op het zenuwstelsel, op spieren, op bloedbestanddelen of op bepaalde cellen. Over het algemeen brengen we slangengif in verband met dergelijke toxische of zelfs dodelijke effecten. Maar sommige componenten van slangengif kunnen medisch nuttig zijn. Zo kunnen bepaalde gifstoffen bijvoorbeeld gebruikt worden om pijn te behandelen of werken als medicijn tegen een hoge bloeddruk.”
Slang
In de nieuwe studie bogen de onderzoekers zich over het gif van de gewone lanspuntslang (Bothrops atrox). Deze slang behoort tot één van de meest giftige soorten in Zuid-Amerika. In het gif van deze gevaarlijke slang zit een interessant stofje, namelijk reptilase (ook wel batroxobine genoemd). En dit stofje heeft invloed op de bloedstolling.
De gewone lanspuntslang (Bothrops atrox) is een slang uit het geslacht lanspuntslangen in de familie adders en leeft in delen van Zuid- en Midden-Amerika. Hoewel sommige exemplaren wel een slordige 1,9 meter lang kunnen worden, zijn de meeste kleiner en blijven onder een meter. Deze soort heeft een grote kleurvariatie maar is meestal lichtbruin met schuine strepen op de rug. Een beet van deze slang moet je absoluut zien te voorkomen: onbehandeld is deze namelijk vaak dodelijk. Wanneer je gebeten bent veroorzaakt het zelfs na behandeling nog ernstige zwellingen. Omdat de gewone lanspuntslang algemeen voorkomt en ook nog eens vrij agressief is, is hij jaarlijks verantwoordelijk voor enkele tientallen doden.
De onderzoekers hebben dit speciale bloedstollingsenzym dat in het gif van de gewone lanspuntslang zit, gebruikt om een soort ‘superlijm’ te fabriceren. Deze superlijm kun je gemakkelijk aanbrengen op diepe wonden, waardoor levensbedreigende bloedingen in slechts luttele seconden worden gestopt. “De gel kan meteen uit een flesje op het bloedende weefsel worden gesmeerd,” legt Mequanint uit. “Als je er vervolgens een paar seconden met het licht van een laser overheen schijnt, hecht het zich aan de wond. Zelfs de zaklamp van je smartphone kan het werk doen. De gel vormt een taaie en sterke substantie die ernstige bloedingen in ongeveer 45 seconden kan stelpen.”
Bloedingen
Volgens de onderzoekers kan deze superlijm echt levens redden. Want momenteel eisen diepe snijwonden of ernstige bloedingen nog te vaak mensenlevens. “Elk jaar sterven er wereldwijd meer dan 26.000 burgers door rondslingerende scherven van geïmproviseerde explosieven,” vertelt Mequanint. “De meesten overleven het niet. Bovendien gebeurt het ook nog te vaak dat aanzienlijk bloedverlies, bijvoorbeeld door een auto-ongeluk of door ongelukjes met gereedschap, de dood tot gevolg hebben. Tegelijkertijd weten we dat we zo’n 25 procent van gewond geraakte soldaten kunnen redden als er een effectief product op de markt komt dat bloedingen op het slagveld kan stelpen. Gezien deze voorbeelden is het belangrijk dat we biotechnologische oplossingen ontwikkelen om bloedverlies in dergelijke situaties te kunnen beperken.”
Dat de uit slangengif vervaardigde superlijm daarbij uitkomst kan bieden, lijkt buiten kijf te staan. De resultaten zijn in vergelijking met al bestaande middeltjes namelijk veelbelovend. “Hoewel er verschillende soorten weefsellijm bestaan, hechten ze vaak niet goed aan een wond,” vertelt Mequanint. “Vooral wanneer de bloeding ernstig is, spoelt de lijm als het ware weg. Onze superlijm doet dat niet; het hecht zich sterk aan weefsels, ook in de aanwezigheid van veel bloed. Uit onze resultaten blijkt bijvoorbeeld dat de superlijm een tien keer betere kleefkracht heeft dan fibrinelijm die momenteel nog als de standaard wordt gebruikt.”
Razendsnel
Bovendien stelpt de superlijm het bloeden razendsnel. En dat is vooral handig voor hulpverleners. “Wanneer mensen bloed verliezen is tijd van cruciaal belang – hoe sneller het bloeden stopt, hoe groter de overlevingskans,” aldus Mequanint. “In plaats van 90 seconden, doet onze lijm het werk al in slechts 45 seconden, waarmee we de stollingstijd halveren. Bovendien konden we het bloedverlies met ongeveer 78 procent verminderen. Nog veelbelovender is het feit dat de gel simpelweg geactiveerd wordt met behulp van zichtbaar licht. Dit is gunstig om twee redenen: ten eerste is zichtbaar licht veilig te gebruiken in vergelijking met UV-licht, dat het DNA beschadigt. Ten tweede zijn dergelijke lampjes voor vrijwel iedereen toegankelijk.”
De uit slangengif vervaardigde superlijm kan dus daadwerkelijk een levensreddend middel zijn. “We stellen ons voor dat de lijm kan worden gebruikt om bloedingen op het slagveld te behandelen, of tijdens accidentele trauma’s zoals auto-ongelukken,” zegt Mequanint. “De applicator past ook gemakkelijk in EHBO-koffers.” Ook in het ziekenhuis kan de lijm een belangrijke rol vervullen als hechtvrije, chirurgische wondsluiting. En dus mogen we die gevaarlijke en enge slangen waar de meesten toch liever een blokje om voor gaan, ook wel een beetje dankbaar zijn.
