Ongewervelden zitten in benarde situatie

Het gaat niet goed met de ongewervelden. Dat blijkt uit een grote studie van de Zoological Society in Londen. Onderzoekers keken naar een groot deel van alle ongewervelde dieren en trok harde conclusies: één op de vijf soorten wordt met uitsterven bedreigd. Dat kan ook grote gevolgen hebben voor de mens.

‘Ongewervelden’ is eigenlijk een term die biologen niet graag gebruiken. “Het is meer een verzamelnaam voor een enorme groep dieren,” legt Menno Reemers uit. Hij is bioloog bij Natuurhistorisch Museum Naturalis, en ‘insektendeskundige’. “De term ‘ongewerveld’ is geen sluitende term, het omvat een bijzonder grote groep in het dierenrijk.”

Klein
In Nederland leven 27.000 verschillende dieren. Daarvan zijn er slechts 400 gewerveld. “Dus ga maar na hoeveel ongewervelden er wel niet zijn.” Over het algemeen zijn ongewervelden kleine dieren, veelal insecten (20.000 van de eerder genoemde 27.000, in Nederland). Maar het kan ook gaan om grotere dieren. Denk daarbij aan de lintworm (die drie meter lang kan worden) of de inktvis (wel achttien meter).

Wist u dat…

… er op aarde al vaker een massa-extinctie heeft plaatsgevonden?

Onbekend
Het rapport van de ZSL liegt er niet om. Eén op de vijf ongewervelden dreigt binnen niet al te lange tijd te verdwijnen, zo schrijven de onderzoekers. Wel zeggen de onderzoekers erbij dat ze ook niet alles over de ongewervelden weten. Sterker nog: minder dan een procent van alle ongewervelde soorten is tot nu toe nog maar in kaart gebracht.

Grote gevolgen
Als een dergelijk grote groep ongewervelden werkelijk zou verdwijnen, heeft dat mogelijk grote gevolgen voor de mens. Een conclusie uit het rapport luidt letterlijk: “Wanneer de 20 procent bedreigde soorten ook werkelijk zou verdwijnen, zal de mens snel volgen.” Zo ver wil Reemers niet gaan, maar hij erkent wel dat het een probleem kan worden. “Ongewervelde dieren staan meestal aan de bodem van onze voedselketen. Er overleven duizenden diersoorten door andere dieren op te eten. Wanneer dat voedsel opraakt, kun je wel raden wat er gebeurt met de dieren die daar weer van afhankelijk zijn.” Een ander probleem dat kan voorkomen is hoe veel de flora er onder zal lijden. “Bijen zullen bijvoorbeeld geen bloemen meer kunnen bestuiven, dat is natuurlijk niet goed voor de natuur.”

Rode lijst
Ook in Nederland lopen bepaalde soorten dieren gevaar. Wel hebben wij onze ongewervelden bovengemiddeld goed gedocumenteerd, zegt Reemers. “We hebben enkele ‘rode lijsten’. Dat zijn lijsten van diersoorten die bedreigd worden. Daar staan dus inderdaad bijen op – daarvan wordt maar liefst 56 procent met uitsterven bedreigd. Tien procent daarvan is zelfs al verdwenen. Ook met de dagvlinder gaat het niet goed, daarvan staan er ook een aantal op rode lijsten.”

Wist u dat…

… bijen ook uitsterven door het gebruik van pesticiden?

“Het zijn boude uitspraken, maar het zal niet zo heel snel gebeuren”, denkt Reemers. “Het zal even duren voordat het echt slecht gaat met de ongewervelden. Nu gaat het nog om 20 procent van de dieren, over 50 jaar over een andere 20 procent…” Wel erkent hij de slechte staat van de ongewervelden. “Die is inderdaad de laatste jaren een stuk penibeler geworden.”

Klimaatverandering
De benarde situatie van ongewervelden is vooral te wijten aan klimaatverandering. Het verschilt per soort waar het dan om gaat. Bij bacteriën, of plankton, kan de opwarming van het water een gevaar vormen. In zoetwater is het de verzuring die schade aanricht. En is er uiteraard nog de vele boskap, die desastreus is voor het unieke en omvangrijke ecosysteem. “De natuur is aan het verdwijnen. En als je een diersoort kwijt bent, dan ben die je voor altijd kwijt.”

Bronmateriaal

"Spineless - Status and Trends of the World's Invertebrates" - ZSL.org
De fotograaf van deze foto is onbekend (cc via Public-Domain-Images.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd