Onschuldige bacterie zorgt ervoor dat mug geen zika meer kan verspreiden

Dat stellen Amerikaanse onderzoekers. De ontdekking kan een belangrijke rol gaan spelen in het bestrijden van het gevreesde virus.

In een poging het zikavirus een halt toe te roepen, hebben Amerikaanse onderzoekers zich nu gericht op de verspreider ervan: de mug. Aedes aegypti, om precies te zijn. De onderzoekers zochten uit of het wellicht mogelijk was om te voorkomen dat deze muggen zika overdragen. En om dat te bereiken, deden ze een beroep op een onschuldige bacterie: Wolbachia pipientis.

Zika

Het zikavirus is een nog altijd groeiend probleem, met name in Zuid-Amerika. Het virus wordt door muggen op mensen overgebracht en veroorzaakt zikakoorts. Vaak gaat deze ziekte vanzelf weer over, maar er zijn sterke aanwijzingen dat het virus kan leiden tot ernstige hersenafwijkingen bij ongeboren kinderen. Een effectief vaccin tegen het virus is er nog niet (alhoewel er aan veelbelovende vaccins wordt gewerkt). Ook effectieve antivirale medicijnen ontbreken. Natuurlijk worden er wel maatregelen getroffen om te voorkomen dat mensen het virus oplopen, maar tot op heden hebben die de verspreiding van het zikavirus nog niet kunnen stoppen.

Knokkelkoorts
Het idee om een bacterie in te zetten in de strijd tegen een gevaarlijke, door muggen overgebrachte ziekte, is niet nieuw. Zo bleek uit eerder onderzoek al dat muggen die de Wolbachia-bacterie bij zich dragen niet in staat zijn om knokkelkoorts door te geven.

Experimenten met zika
Het zikavirus behoort tot dezelfde familie als knokkelkoorts en vandaar dat onderzoekers nieuwsgierig waren of ze op vergelijkbare wijze ook de verspreiding van het zikavirus tegen konden gaan. Ze namen in het laboratorium de proef op de som. Ze infecteerden muizen met het zikavirus (afkomstig van een menselijke patiënt). Twee tot drie dagen erna werden muggen bij de muizen losgelaten. Sommige van deze muggen droegen de Wolbachia-bacterie bij zich. Andere muggen bezaten die bacterie niet. Vier, zeven, tien en zeventien dagen nadat de muggen bloed van de muizen tot zich hadden genomen, werden de muggen getest op zika. De onderzoekers stelden op deze momenten vast of het virus zich naar andere weefsels van de mug had verspreid en of het al aanwezig was in het speeksel van de mug (daar vandaan kan het onder meer op mensen worden overgebracht).

De resultaten
Uit het onderzoek bleek dat muggen die de Wolbachia-bacterie bij zich droegen een veel kleinere kans hadden om – nadat ze van een met zika besmette muis hadden gesnoept – met het zikavirus besmet te raken. En de muggen die de Wolbachia-bacterie bij zich droegen en toch besmet raakten, waren niet in staat om het virus over te dragen op andere organismen, omdat het virus hun speeksel nooit bereikte. Volgens de onderzoekers is de Wolbachia-bacterie wellicht een nieuw biologisch mechanisme dat kan worden ingezet om de verspreiding van zika tegen te gaan.

Wolbachia-bacteriën komen in tot zo’n zestig procent van insecten wereldwijd voor, waaronder vlinders en bijen. Doorgaans is de bacterie echter niet te vinden in de mug Aedes aegypti. Maar aan het eind van de vorige eeuw ontdekten onderzoekers dat ze de mug wel van deze bacterie konden voorzien en zo konden voorkomen dat de mug het knokkelkoortvirus doorgaf. In onder meer Australië en Colombia worden – bij wijze van experiment – reeds muggen met deze bacterie losgelaten om de verspreiding van knokkelkoorts tegen te gaan. Vrouwelijke muggen die de bacterie bij zich dragen, geven deze bacterie aan hun nageslacht door. Dus gaandeweg komen er steeds meer muggen met deze bacterie, oftewel steeds meer muggen die geen knokkelkoorts kunnen overbrengen. Op vergelijkbare wijze kan wellicht ook de verspreiding van zika worden getackeld.

Bronmateriaal

"Benign bacteria block mosquitoes from transmitting Zika, chikungunya viruses" - University of Wisconsin-Madison
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Jeff Miller.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd