De theorie dat dit gas een biologische oorsprong heeft, is door onderzoekers nietig verklaard.
Afgelopen herfst kwamen wetenschappers met een grote onthulling. Ze hadden in de atmosfeer van Venus fosfine ontdekt: een gas dat hier op aarde geproduceerd wordt door bacteriën en dus ook op Venus weleens kan wijzen op de aanwezigheid van leven. Het hield de gemoederen natuurlijk behoorlijk bezig en vervolgonderzoek kon niet uitblijven. Nu komen onderzoekers met nieuwe, vrij ontnuchterende resultaten. Want in de studie verbannen ze de spannende theorie dat de ontdekte sporen fosfine te maken hebben met leven, naar het rijk der fabelen.
Leven op Venus?
De studie waarin de onderzoekers hun ontdekking over het gas fosfine uit de doeken deden, veranderde onze kijk op Venus voorgoed. Waar de planeet tot voor kort gezien werd als het onleefbare tweelingzusje van de aarde – dat ongeveer net zo groot is als onze thuisplaneet, maar door een uit de hand gelopen broeikaseffect oppervlaktetemperaturen van zo’n 465 graden Celsius kent – bleek het nu opeens weleens leven te kunnen herbergen. Dat leven zou zich dan hoog in het wolkendek ophouden, waar de temperaturen rond de dertig graden Celsius liggen. Het onderzoek deed het hart van menig astrobioloog harder kloppen en direct werd er al gefantaseerd over missies naar Venus, waarbij we actief naar die organismen op zoek zouden kunnen gaan. Maar het onderzoek riep ook heel wat vragen op. Want heeft dit ontdekte fosfine eigenlijk wel echt een biologische oorsprong?
Vulkanen
Wetenschappers beweren in een nieuwe studie van niet. Wel wijst het volgens hen op een hele andere belangrijke ontdekking. Zij stellen namelijk dat de sporen van fosfine weleens het bewijs kunnen zijn voor explosieve vulkanen op de nog altijd mysterieuze planeet. “De aanwezigheid van fosfine vertelt ons niets over de biologie op Venus,” zegt onderzoeker Jonathan Lunine. “Het vertelt ons meer over de geologie. Het laat zien dat de planeet vandaag de dag of in het recente verleden actieve vulkanen herbergt.”
Hoe zit het?
De onderzoekers baseren zich op observaties met behulp van de op Hawaii geplaatste James Clerk Maxwell Telescope en de Chileense Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Volgens het team wijzen de resultaten erop dat de sporen van fosfine in de bovenste atmosfeer van Venus terecht zijn gekomen door middel van vulkanisme. Hoe? “Als Venus over fosfide beschikt – een vorm van fosfor dat mogelijk aanwezig is in de diepe mantel van de planeet -, dit op een explosieve, vulkanische manier naar het oppervlak getransporteerd wordt én vervolgens in de atmosfeer wordt geïnjecteerd, reageren deze fosfiden met het zwavelzuur in de Venusiaanse atmosfeer, waardoor er fosfine gevormd wordt,” aldus onderzoeker Ngoc Truong.
Vulkanisme op Venus
Het is niet voor het eerst dat wetenschappers opperen dat Venus nu, of in het recente verleden, vulkanisch actief is (geweest). In 1978 ontdekten wetenschappers variaties van zwaveldioxide in de bovenste atmosfeer van Venus, wat duidt op mogelijk actieve vulkanen. Bovendien wezen onderzoekers nog niet zo lang geleden maar liefst 37 vulkanen aan die mogelijk recent nog actief zijn geweest.
Heel gek is dat overigens niet. Het oppervlak van Venus is rijkelijk bedekt met vulkanen. Sterker nog: op het oppervlak van de planeet zijn meer vulkanen te vinden dan op elke andere planeet in ons zonnestelsel! Onduidelijk was echter of die vulkanen ook vandaag de dag nog actief zijn. Maar ondertussen komen onderzoekers met steeds meer aanwijzingen op de proppen die wijzen in de richting van een (nog altijd) vulkanisch actieve planeet. “Dat we dergelijk explosief vulkanisme op Venus nu bevestigen dankzij het gas fosfine is echter totaal onverwacht,” aldus Truong.
Om voor eens en voor altijd helder te krijgen of de ontdekte sporen fosfine worden ingegeven door leven of toch – iets aannemelijker – te maken hebben met vulkanisme, kan eigenlijk maar op één manier duidelijk worden: een missie naar Venus. En die zit eraan te komen. Niet alleen keert NASA terug – het Amerikaanse agentschap stuurt maar liefst twee ruimtesondes naar onze naaste buur – ook de Europese ruimtevaartorganisatie maakte onlangs officieel de plannen bekend voor een veelbelovende missie naar ons kwaadaardige tweelingzusje. Het beloven spannende en interessante missies te worden, die uiteindelijk een globaal beeld zullen scheppen van onze zusterplaneet en deze van onder tot boven gaan karakteriseren. En daardoor zullen we naar alle waarschijnlijkheid veel meer te weten komen over de nog altijd raadselachtige Venus.
