Ontploffende ruimtesteen legde bruisende stad in Jordanië letterlijk plat

Tall el-Hammam was zo’n 3600 jaar geleden één van de machtigste steden in het zuiden van de Levant. Maar dat veranderde (letterlijk) in één klap, zo hebben wetenschappers ontdekt.

Archeologen neuzen graag rond in Tall el-Hammam, een archeologische vindplaats in Jordanië. “Het is cultureel gezien een ongelofelijk belangrijk gebied,” stelt onderzoeker James Kennett. De verschillende grondlagen die door archeologen zorgvuldig zijn uitgeplozen, vertellen het verhaal van een strategisch gelegen stad die duizenden jaren op rij bewoond werd en in die lange periode herhaaldelijk werd opgebouwd en weer vernietigd, hetzij door oorlogen of natuurrampen, zoals aardbevingen.

Gesmolten scherven
De archeologisch vondsten onthullen ook dat het de stad zo halverwege de Bronstijd echt voor de wind ging. De stad was in die tijd tien keer groter dan Jeruzalem. En vijf keer groter dan het nabijgelegen Jericho. Maar net boven de grondlagen die getuigen van een bruisende, in opkomst zijnde stad troffen archeologen iets vreemds aan. Een 1,5 meter dikke laag puin die duidelijk afweek van het puin dat ze eerder hadden gezien en getuigde van oorlogsvoering of vernietigende bevingen. In die 1,5 meter dikke grondlaag werden bijvoorbeeld scherven aardewerk aangetroffen waarvan het oppervlak versmolten was tot glas. En ook sommige bouwmaterialen die in deze grondlaag werden aangetroffen, waren deels gesmolten. Het wees erop dat deze objecten waren blootgesteld aan extreem hoge temperaturen; veel hoger dan wat men met de technologie uit die tijd kon bewerkstelligen. “We vonden bewijs voor temperaturen hoger dan 2000 graden Celsius,” vertelt Kennett.

Buitenaardse oorzaak
Hoe is dat mogelijk? Kennett en collega’s hebben de grond en sedimenten uit deze bijzondere grondlaag nog eens onder de loep genomen. En ze moeten concluderen dat de vernietiging die Tall el-Hammam zo’n 3650 jaar geleden onderging, werd veroorzaakt door een ruimtesteen die in de lucht tot ontploffing kwam.

Toengoeska-explosie
De ontploffing zou volgens de onderzoekers vergelijkbaar zijn geweest met de Toengoeska-explosie. Deze explosie vond plaats in 1908, boven Siberië. Een ruimtesteen die naar schatting tussen de 56 en 60 meter groot was, drong de aardatmosfeer binnen, om vervolgens ongeveer 8 kilometer boven het aardoppervlak te exploderen. Daarbij kwam zo’n 12 megaton aan energie vrij. Door de kracht van de explosie werden bomen in de wijde omtrek platgelegd.

Menselijke resten
En een vergelijkbare explosie moet er rond 1650 voor Christus dus voor hebben gezorgd dat ook Tall el-Hammam met de grond gelijk werd gemaakt. Waar de Toengoeska-explosie boven een vrijwel onbewoond gebied plaatsvond en één mensenleven eiste, was dat in Tall el-Hammam anders. Teruggevonden botten wijzen er volgens de onderzoekers op dat de lichamen van mensen door de kracht van de explosie uiteen zijn gerukt.

Geschokte kwarts
Dat een ontploffende ruimtesteen de boosdoener was, leiden de onderzoekers niet alleen af uit botresten en gesmolten scherven. Misschien wel het meest overtuigende bewijsstuk is zogenoemde geschokte kwarts. “Dat zijn zandkorreltjes met daarin scheuren die enkel onder heel hoge druk kunnen ontstaan. Wij hebben in die grondlaag geschokte kwarts teruggevonden en dat betekent dat er enorme druk op de kwartskristallen moet zijn uitgeoefend, want kwarts is één van de hardste mineralen.”

Naast archeologen zijn ook bijbelgeleerden heel geïnteresseerd wat er in Tall el-Hamman wordt teruggevonden. Sommige mensen denken namelijk dat Tall el-Hammam de Bijbelse stad Sodom is. In de Bijbel wordt verteld dat de stad vooral zondaren huisvestte en God daarom besloot om deze te vernietigen. Op aandringen van Abraham vernietigt God de stad echter pas nadat Abrahams neef Lot de stad uit is. Samen met zijn gezin vlucht Lot naar de bergen, terwijl ondertussen vuur en zwavel vanuit de hemel op Sodom en het nabijgelegen Gomorra neerregenen. “Alle observaties die in Genesis staan, zijn in lijn met een kosmische explosie in de lucht, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat de vernietigde stad ook echt het Sodom uit het Oude Testament is,” vertelt Kennett.

Zout
De ontploffing van een ruimtesteen kan mogelijk ook een ander mysterie helpen verklaren. Het mysterie van het zout; in de 3650 jaar oude grondlagen zijn naast gesmolten scherven en bouwmaterialen namelijk ook opvallend hoge concentraties zout aangetroffen. Het zout is mogelijk afkomstig uit de nabijgelegen Dode Zee. Als ook die zee door de explosie geraakt is, kunnen zoutkristallen uit die zee en van de eveneens zoutrijke kust wijd verspreid zijn en ook in Tall el-Hammam zijn neergekomen.

De ontploffing van een flinke ruimtesteen moet een enorme impact hebben gehad op het gebied. Niet alleen door de directe vernietiging van Tall el-Hammam en andere nabijgelegen steden. Maar ook door de naweeën van de ontploffing. Denk bijvoorbeeld aan de zoutkristallen die op de voorheen zo vruchtbare grond landden en deze ongeschikt maakten voor het verbouwen van de gewassen die er voorheen moeiteloos groeiden. Het kan helpen verklaren waarom mensen het ooit bruisende gebied massaal verlieten en pas honderden jaren later terugkeerden.

Bronmateriaal

"An Ancient Disaster" - UC Santa Barbara

Afbeelding bovenaan dit artikel: Alexander Antropov from Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd