Een statistische analyse suggereert dat de wereld in de afgelopen 30 jaar echt vreedzamer is geworden.
Dat schrijven Britse onderzoekers in het blad Journal of the Royal Statistical Society Series A. Ze baseren zich op een enorme dataset die teruggaat tot de beroemde veldslagen van Napoleon.
Vreedzamer
Na een grondige analyse van de data moeten de onderzoekers concluderen dat de wereld met ingang van de jaren negentig – puur afgaand op deze gegevens – vreedzamer is geworden. “Het is mogelijk te wijten aan het werk – gericht op het behouden van de vrede – dat verzet wordt door internationale organisaties zoals de VN,” stelt onderzoeker Niall MacKay. “En aan het feit dat natiën nu meer samenwerken.”
Het onderzoek werpt met behulp van nieuwe statistische methoden een nieuwe blik op een oude discussie, zo stelt MacKay. “De vraag of de wereld vandaag de dag gevaarlijker of minder gevaarlijk is, is een vraag waar historici veel over debatteren. Onze studie probeert deze vraag puur vanuit het perspectief van wat de data ons vertellen, te beantwoorden.”
Het onderzoek
De onderzoekers maakten voor hun studie onder meer gebruik van data uit het Correlates of War Project: een academische studie naar de geschiedenis van oorlogsvoering. “Doorgaans onthullen deze data de oorlogsvoerenden, de data (waarop de oorlog begon en eindigde, red.), het aantal slachtoffers, de locatie en uitkomst van de oorlog, etc,” zo vertelt onderzoeker Brennen Fagan aan Scientias.nl. Vervolgens werden deze data gebruikt om een zogenoemde ‘change point analysis‘ uit te voeren. Kort gezegd stelt deze analyse de onderzoekers in staat om op basis van de data momenten aan te wijzen waarop er veranderingen hebben plaatsgevonden. In dit geval: momenten waarop de omvang van oorlogen veranderden. Het detecteren van zo’n moment is nog niet zo gemakkelijk, aldus Fagan. “Wat het lastig maakt, is dat je een manier moet vinden om te achterhalen of de data significant is veranderd en waar en wanneer die verandering dan is opgetreden.”
Veranderingen
Maar de onderzoekers zijn daar nu dus in geslaagd en hebben in hun datasets verschillende momenten aangetroffen die een verandering lijken te markeren. Niet alleen lijkt de wereld vanaf de jaren negentig vreedzamer te zijn geworden. Ook in de jaren dertig van de negentiende eeuw trad een verandering op en lijkt de kans dat mensen in een oorlog omkomen, opeens af te nemen. Hoe dat precies komt, weten de onderzoekers niet.
Tekortkomingen
De wetenschappers zijn de eersten om te erkennen dat hun studie ook haar beperkingen kent. En dat komt voornamelijk door de gebruikte data. “Data omtrent oorlogsslachtoffers zijn nooit perfect,” stelt Fagan. “Allereerst is het lastig om vast te stellen welke sterftegevallen in zo’n dataset moeten worden opgenomen, omdat veel sterftegevallen indirect het gevolg zijn van oorlog. Denk bijvoorbeeld aan sterfte door hongersnoden of uitbraken van ziekten. Zo kun je je bijvoorbeeld afvragen of ook het aantal mensen dat door de Spaanse griep is overleden, opgeteld moet worden bij het totale aantal doden door toedoen van de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast zijn de data waarschijnlijk Eurocentrisch, waarbij de kans bestaat dat veel doden die gevallen zijn tijdens conflicten in ontwikkelingslanden niet zijn meegerekend.” Ondanks die tekortkomingen denkt Fagan dat het onderzoek toch de aandacht verdient. “Onze analyse voorziet ons van een methodologie voor toekomstig onderzoek en een empirische basis voor politieke en historische discussies.”
Want Fagan ziet afgaand op de statistische analyse vooral handvatten voor nieuw onderzoek opdoemen. Nu er perioden aan te wijzen zijn waarin oorlogsvoering aan verandering onderhevig was, kunnen we gaan kijken of we die veranderingen kunnen duiden. En bijvoorbeeld een verklaring kunnen vinden voor de veranderingen rond 1830 en het feit dat de wereld in de afgelopen dertig jaar vreedzamer lijkt te zijn geworden. “Je kunt er nu induiken en je afvragen wat er is veranderd,” vertelt Fagan aan Scientias.nl. “Werkte het Congres van Wenen (dat na de val van Napoleon in 1814 en 1815 op poten werd gezet, red.)? Heeft de VN gewerkt? Was de val van de Sovjet-Unie een goed iets?”
Het onderzoek is dus de opmaat naar meer. “Het is een statistisch gezien stevig fundament voor discussies over geweld die anders zijn dan alle eerdere discussies,” stelt Fagan. En ergens geeft de studie ook hoop. Hoop dat de wereld vreedzamer is geworden en de wereldoorlogen die in de vorige eeuw plaatsvonden vandaag de dag eerder als excessen moeten worden gezien. “Sommige recente studies hebben beweerd dat er weinig bewijs is dat de intensiteit van oorlogen veranderd is,” vertelt Fagan. “En vanuit dat perspectief zou je kunnen concluderen dat wereldoorlogen weliswaar zeldzaam zijn, maar dat je mag verwachten dat ze net als andere incidenten – zoals het crashen van de beurs – wel regelmatig voorkomen. Natuurlijk zijn er ook mensen die dit betwisten.” Met het onderzoek komt zeker niet direct een einde aan die felle discussies waarin traditioneel zowel een rol voor historici als voor filosofen was weggelegd. Maar met de inmenging van statistici waait er door die stoffige discussies een frisse wind. En wie weet wat die in de toekomst brengt…
