De vis lijkt zelfs afkickverschijnselen te vertonen als deze vanuit wateren met kleine hoeveelheden methamfetamine in ‘schoon’ water wordt overgeplaatst.
Sommige geneesmiddelen die wij mensen gebruiken, belanden – via onze uitwerpselen of doordat mensen de medicijnen direct door de wc spoelen – uiteindelijk in oppervlaktewateren. En de afgelopen jaren is al veel onderzoek gedaan naar de impact die geneesmiddelen op de dieren in die wateren hebben. Zo wees recent onderzoek bijvoorbeeld uit dat Prozac ervoor zorgt dat vissen zich allemaal hetzelfde gaan gedragen, waardoor ze als groep minder goed opgewassen zijn tegen tegenslagen.
Drugs
Maar naast de medicijnen die mensen op voorschrift van een arts gebruiken, belanden er ook veel illegale drugs in oppervlaktewateren. Of deze ook invloed hebben op het gedrag van vissen en andere dieren die in deze wateren leven, is onduidelijk. In een nieuw onderzoek probeerden wetenschappers daar meer over te weten te komen. Ze richtten zich daarbij op methamfetamine, één van de drugs die steeds vaker in lage concentraties in oppervlaktewateren worden aangetroffen.
Het onderzoek
De onderzoekers verzamelden een aantal forellen en plaatsten de vissen in een tank gevuld met water dat methamfetamine bevatte. De concentratie methamfetamine was vergelijkbaar met de concentratie die eerder in zoetwaterrivieren is aangetroffen. Na acht weken werden de forellen uit de watertank gehaald en overgeplaatst in een tank gevuld met water dat geen methamfetamine bevatte. Eenmaal overgeplaatst in het drugsvrije water bleken de forellen in vergelijking met hun soortgenoten die nog nooit aan methamfetamine waren blootgesteld, veel minder actief te zijn. Het wijst er volgens de onderzoekers op dat ze gestrest en angstig waren, omdat ze geen toegang meer hadden tot de drug. Een ontwenningsverschijnsel dus.
Keuze
De onderzoekers gaven de vissen die vanuit het met methamfetamine verrijkte water overgeplaatst waren om de dag ook een keuze. De vissen konden vanuit het schone water naar een andere tank zwemmen die óf schoon water of met methamfetamine verrijkt water herbergde. De forellen die twee maanden in water met methamfetamine hadden vertoefd, kozen de eerste dagen veel vaker dan forellen die altijd in schoon water hadden gezwommen voor het met methamfetamine vermengde water. Naarmate ze langer in het schone water verbleven, nam hun voorkeur voor het water met methamfetamine wel af.
Hersenen
De vermeende afkickverschijnselen wijzen er in combinatie met de voorkeur voor met methamfetamine vermengd water op dat de forellen echt verslaafd zijn geraakt aan de drug, zo stellen de onderzoekers. Dat het gedrag van de forellen voortkomt uit hun eerdere verblijf in met methamfetamine verrijkt water leiden de onderzoekers onder meer af uit een analyse van de hersenen van de vissen. De hersenchemie van forellen die aan de drug waren blootgesteld was duidelijk anders dan die van forellen die enkel in ‘schoon’ water hadden vertoefd. De chemische veranderingen die onderzoekers in de hersenen van aan methamfetamine blootgestelde forellen zagen, deden bovendien denken aan de veranderingen die we aantreffen in de hersenen van mensen die aan de drug verslaafd zijn. De veranderingen hielden ook nog eens lang stand; zelfs tien dagen nadat de forellen voor het laatst met methamfetamine in aanraking waren geweest, liet de drug zijn sporen nog na in de hersenchemie van de vissen.
Omdat in de experimenten gebruik is gemaakt van methamfetamine-concentraties die ook in rivieren zijn aangetroffen, wijst de studie er sterk op dat ook forellen in het wild aan de drug verslaafd kunnen raken. Welke impact zo’n eventuele verslaving op wilde vissen heeft, is op dit moment onduidelijk. Maar de onderzoekers vrezen dat verslaafde vissen, in de zoektocht naar meer drugs, sterker geneigd zijn om rond te hangen in wateren met een slechtere kwaliteit. Ook kan hun natuurlijke levenstempo door de drug verstoord worden. Het onderzoek onthult volgens de onderzoekers dan ook een nieuwe manier waarop soorten in stedelijke omgevingen onder druk kunnen komen te staan.
