De lichaamstemperatuur van de inheemse Boliviaanse stam Tsimane is in minder dan twee decennia net zo snel gedaald als die van Amerikanen gedurende twee eeuwen.
Veel mensen denken dat een lichaamstemperatuur van 37 graden Celsius ‘normaal’ is. Maar onze lichaamstemperatuur is sterk onderhevig aan verandering, zo ontdekten onderzoekers al eerder. De menselijke lichaamstemperatuur is al sinds de 19e eeuw aan het dalen. En niet alleen mensen woonachtig in Westerse landen worden steeds koeler. Want onderzoekers ontdekten dat ook de lichaamstemperatuur van een inheemse Boliviaanse stam rap afneemt.
Amerikanen
In de eerste studie stelden de onderzoekers vast dat de gemiddelde lichaamstemperatuur van mannen en vrouwen in de laatste 157 jaar lineair is afgenomen met 0,03 graden per decennium. Het betekent dat de gemiddelde lichaamstemperatuur van hedendaagse Amerikanen nu om en nabij de 36,3 graden Celsius ligt. Volgens de onderzoekers zou dit te herleiden zijn naar onze moderne levensstijl. Maar klopt dat eigenlijk wel?
We weten al een tijdje dat er niet één universele, ‘normale’ lichaamstemperatuur bestaat. Ondanks dat veel mensen misschien denken dat 37 graden Celsius een normale temperatuur is, klopt dat niet. Bovendien kan de lichaamstemperatuur ook gedurende de dag variëren. Zo heb je in de vroege ochtend vaak een lagere lichaamstemperatuur dan in de late namiddag, wanneer je temperatuur piekt. Daarnaast varieert het ook gedurende de vrouwelijke menstruatiecyclus en na lichamelijke inspanning. En ook naarmate we ouder worden neemt onze lichaamstemperatuur gestaag af.
In een nieuwe studie bogen onderzoekers zich over de lichaamstemperatuur van de Tsimane, een inheemse Boliviaanse stam woonachtig in de Amazone. Het team analyseerde 18.000 temperatuurmetingen van bijna 5.500 volwassenen en hielden rekening met factoren die de lichaamstemperatuur kunnen beïnvloeden, zoals de omgevingstemperatuur en lichaamsmassa. En ze komen tot een interessante conclusie. In de loop van zestien jaar nam de lichaamstemperatuur namelijk gemiddeld met 0,05 graad Celsius af, waardoor de lichaamstemperatuur van de Tsimane nu rond de 36,5 graden Celsius ligt. “In minder dan twee decennia is de lichaamstemperatuur net zo snel afgenomen als die van Amerikanen gedurende twee eeuwen,” zegt onderzoeksleider Michael Gurven.
Waarom?
De grote vraag is natuurlijk wat hieraan ten grondslag ligt. In de eerdere studie onder Amerikanen schreven de onderzoekers de daling toe aan veranderingen in onze omgeving, die weer te herleiden zijn naar een betere levensstandaard. “Een belangrijke hypothese is dat we in de loop van de tijd minder infecties hebben opgelopen dankzij verbeterde hygiëne, schoon water, vaccinaties en medische zorg,” legt Gurven uit. “In ons onderzoek hebben we dat idee direct kunnen testen.” We weten dat sommige infecties verband houden met een hogere lichaamstemperatuur. Maar toen de onderzoekers hier in hun model rekening mee hielden, bleek dit alsnog geen verklaring op te leveren voor de sterke waargenomen daling. “Daarnaast hebben we voor het grootste deel van het onderzoek dezelfde thermometer gebruikt, dus het is ook niet te wijten aan veranderingen in instrumentatie,” merkt Gurven op. Hoe de onderzoekers de analyse ook uitvoerden, de daling was er nog steeds. “Zelfs toen we de analyse beperkten tot minder dan 10 procent van de volwassenen die door artsen als volledig gezond werden gediagnosticeerd,” benadrukt onderzoeker Thomas Kraft.
Mogelijke verklaringen
De vraag waarom de lichaamstemperatuur dus in de loop van de tijd is gedaald, blijft een lastige, zowel voor Amerikanen als voor Tsimane. De onderzoekers gingen in hun studie een aantal zaken langs. “Dalingen kunnen te wijten zijn aan de opkomst van de moderne gezondheidszorg en het feit dat er nu minder aanhoudende milde infecties zijn dan in het verleden,” oppert Gurven. Al is het de vraag of dit ook voor de Tsimane opgaat, waar infecties nog steeds verantwoordelijk zijn voor veel ziekte en sterfte. “Het kan ook zijn dat mensen nu in een betere conditie verkeren, zodat hun lichaam minder hard hoeft te werken om infecties te bestrijden,” somt Gurven op. Ook het grotere gebruik van ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen zou mogelijk een steentje kunnen bijdragen. “Een andere mogelijkheid is dat ons lichaam minder hard hoeft te werken om de interne temperatuur te reguleren vanwege airconditioning in de zomer en verwarming in de winter,” zegt Kraft. “Hoewel de lichaamstemperatuur van Tsimane verandert met de tijd van het jaar en het weer, gebruiken ze nog steeds geen geavanceerde technologie om hun lichaamstemperatuur te reguleren. Wel hebben ze toegang tot kleding en dekens.”
Waar het dus precies aan ligt? Niemand die het weet. De onderzoekers waren dan ook verrast dat ze niet een duidelijke verklaring konden vinden voor het feit dat we steeds koeler worden. “Het is waarschijnlijk een combinatie van factoren die allemaal wijzen op verbeterde omstandigheden,” concludeert Gurven. In ieder geval bewijst de studie wel onomstotelijk dat de menselijke lichaamstemperatuur gedurende de tijd daalt. En dat zelfs in tropische omgevingen. De reden? Toekomstig onderzoek zal hopelijk het antwoord weer een stapje dichterbij brengen.
