Zodra witte haaien een orka spotten, slaan ze op de vlucht. Om vervolgens de plek waar de orka is gezien, zeker een jaar lang te mijden.
Dat concluderen onderzoekers van het Monterey Bay Aquarium in een paper dat eerder dit jaar in het blad Scientific Reports is verschenen. Ze baseren zich op vier ontmoetingen tussen witte haaien en orka’s, die plaatsvonden in een beschermd gebied voor de kust van San Francisco (zie kader). De wilde dieren die in dit gebied voorkomen, worden al heel lang uitgebreid bestudeerd. En doordat behoorlijk wat witte haaien in het gebied inmiddels van zendertjes zijn voorzien, konden onderzoekers vrij gemakkelijk vaststellen hoe zij op de korte en lange termijn op de komst van orka’s reageerden.
Voor de kust van San Francisco bevindt zich het Southeast Farallon Island, onderdeel van het Greater Farallones National Marine Sanctuary. In het beschermde gebied leven heel wat zeeolifanten. En elke herfst – zo tussen september en december – verzamelen witte haaien zich rond het eiland om zich te goed te doen aan jonge zeeolifanten. Soms cirkelen ze wel een maand om het eiland heen. Passerende orka’s willen zich ook wel eens laten verleiden tot het nuttigen van een zeeolifant, maar duiken slechts zo heel af en toe rond het eiland op.
Wegwezen!
Uit het onderzoek blijkt dat de witte haaien elke keer als er orka’s opdoken, binnen enkele minuten op de vlucht sloegen. Dat was zelfs het geval wanneer de orka’s het Southeast Farallon Island slechts passeerden. En hoewel sommige orka’s nog geen uur bij het eiland bleven hangen, kwamen de witte haaien nadat ze een orka hadden gespot pas een jaar later weer terug naar het eiland. “Dit zijn enorme witte haaien,” benadrukt onderzoeker Scot Anderson. “Sommige zijn meer dan 5,5 meter lang en normaal gesproken maken zij hier de dienst uit.”
De grote winnaar
De interactie tussen de orka’s en witte haaien levert dan ook een duidelijke winnaar op, zo concluderen de wetenschappers: de zeeolifant. In de jaren dat een orka voorbij kwam en de witte haaien op de vlucht sloegen, werden er vier tot zeven keer minder zeeolifanten gedood dan in de jaren dat de witte haaien wel aanwezig waren. “Gemiddeld zien we dat witte haaien elk jaar zo’n 40 zeeolifanten doden,” aldus Anderson. “Nadat de orka’s opduiken, zien we geen enkele haai meer en worden er geen zeeolifanten meer gedood.”
Het onderzoek is best bijzonder. Hoewel je mag verwachten dat roofdieren die aan de top van de voedselketen staan elkaar ook in zee wel eens tegen het lijf lopen, is daar nog vrij weinig onderzoek naar gedaan. “We denken meestal niet aan hoe angst en risico-aversie van invloed zijn op hoe grote roofdieren jagen en hoe dat weer de ecosystemen in de oceaan beïnvloedt,” stelt onderzoeker Salvador Jorgensen. “Wat blijkt is dat de effecten heel groot zijn, zelfs voor grote roofdieren zoals witte haaien.”
…onderzoekers recent het genoom van de witte haai in kaart hebben gebracht? Het bleek rijk te zijn aan ‘springende genen’ die waarschijnlijk helpen om het genoom stabiel te houden. De aanwezigheid van deze springende genen kan wellicht verklaren waarom witte haaien – ondanks dat ze veel groter zijn en dus veel meer cellen hebben die kunnen muteren – niet vaker kanker krijgen dan mensen.
