Ook dit smakelijke schelpdiertje blijkt microplastics te herbergen

Hoewel ze in zeer afgelegen kustgebieden leven, blijken de diertjes niet aan onze plastic-vervuiling te ontkomen. En vervolgens belandt het plastic weer op ons eigen bord.

Ondertussen wordt steeds duidelijker dat microplastics in alle hoeken en gaten van onze planeet doordringen. Niet alleen zijn er microplastics in de diepste trog op aarde ontdekt, ze zijn ook terug te vinden op grote hoogte, zelfs op de Mount Everest. Bovendien zijn er ook al microplastics gevonden in alle zeeschildpadsoorten en in de lijfjes van vele diepzeedieren. Onderzoekers zijn er nu in een nieuwe studie achter gekomen dat ook de ‘razor clam’, een schelpdiertje dat in afgelegen kustgebieden leeft, microplastics herbergt. En dat is slecht nieuws. Niet alleen omdat het wederom aangeeft dat microplastics zelfs afgezonderde plekken weten te bereiken, maar ook omdat het smakelijke diertje geregeld als lekkernij wordt gegeten en de microplastics dus zo weer op ons eigen bord belanden.

Meer over microplastics
Microplastics zijn kleine (vaak microscopische) stukjes plastic, die niet groter zijn dan 5 millimeter. Ze ontstaan doordat ze opzettelijk in die maat worden geproduceerd, of wanneer grotere stukken plastic afgebroken worden in steeds kleinere stukjes. Dit gebeurt door bijvoorbeeld UV-stralen van de zon of golven die ervoor zorgen dat het plastic-afval slijpt tegen stenen, tegen de zeebodem of tegen ander vuil. Deze deeltjes komen vervolgens in het milieu terecht, doordringen rivieren en oceanen en zelfs de lucht die wij inademen. Microplastics vormen een wereldwijde bedreiging voor het milieu, met schadelijke gevolgen voor de gezondheid van dieren, mensen en ecosystemen. Ze absorberen namelijk verontreinigende stoffen terwijl ze door het water glijden. Vervolgens geven ze deze gevaarlijke stoffen af als ze door dieren worden opgegeten. Hierdoor hopen ze zich op in de voedselketen. Uit experimenten is bovendien gebleken dat microplastics gedragsveranderingen teweegbrengen bij vissen nadat ze de hersenen zijn binnengedrongen.

In de studie reisden de onderzoekers af naar het dunbevolkte schiereiland Olympic, gelegen aan de noordwestkust van de Verenigde Staten in de staat Washington. Hier leeft de ‘razor clam’ ofwel de Siliqua patula; een tweekleppige uit de familie van de Pharidae. De onderzoekers besloten de schelpdiertjes aan een grondige inspectie te onderwerpen en te bestuderen of ook deze schepdiertjes microplastics herbergen. Tijdens de studie nam het team 138 monsters van verschillende razor clams. In totaal troffen ze in deze monsters 799 vermoedelijke microplastics aan, waarvan 99 procent bestond uit microvezels. Gemiddeld herbergde elke razor clam zeven stukjes plastic.

Afgelegen gebieden
Het zijn verontrustende resultaten. Want het bewijst wederom dat zelfs afgelegen gebieden onder plastic worden bedolven. “Eerder dit jaar troffen we al microplastics aan in razor clams die in de Amerikaanse staat Oregon leven,” vertelt onderzoeker Britta Baechler in een interview met Scientias.nl. “Onderzoekers van andere studies uitgevoerd in de Pacific Northwest (een regio in het noordwesten van Noord-Amerika, red.) in de Canadese provincie Brits-Columbia en Amerikaanse staat Washington hebben ook al in mosselen en oesters microplastics aangetroffen. We hadden daarom verwacht dat we ook in razor clams die op Olympic leven, microplastics zouden vinden. We hadden echter wel gedacht dat de concentraties lager zouden zijn, aangezien er op Olympic minder mensen wonen.”

Voedsel
Toch blijken de razor clams op Olympic behoorlijk wat microplastics te herbergen. Hoe ze dat binnen krijgen? “Razor clams zijn zogenaamde ‘filtervoeders’, die in zanderige omgevingen leven,” legt Baechler uit. Een filtervoeder is een organisme dat leeft van plankton en ander in het water zwevend voedsel. “Om voedsel op te nemen, pompen razor clams met behulp van een speciaal orgaan water door hun lijfjes,” gaat Baechler verder. ”Wanneer er in dit water microplastics aanwezig zijn, worden deze deeltjes dus ook opgenomen.”

Op het menu
Dat de schelpdiertjes microplastics bevatten is niet alleen zorgwekkend met het oog op het milieu. Ze staan namelijk ook regelmatig op het menu van de mens. De onderzoekers ontdekten dat wanneer de smakelijke schelpdiertjes goed worden schoongemaakt en goed worden bereid, de hoeveelheid microplastics weliswaar met de helft kan worden verminderd, maar dat er altijd restanten achterblijven. Op die manier krijgen wij dus alsnog microplastics via de schelpdiertjes binnen. De onderzoekers berekenden dat consumenten die razor clams afkomstig uit Olympic nuttigen, jaarlijks blootgesteld worden aan 60 tot 3070 extra microplastics. Degenen die het schelpdier in zijn geheel opeten – dus zonder eerst de ingewanden, kieuwen of andere organen te verwijderen – krijgen tussen de 120 en 6020 extra microplastics per jaar binnen.

Gezondheid
Wat precies de gevolgen zijn van het consumeren van microplastics, is op dit moment nog in nevelen gehuld. “Wetenschappers zijn momenteel hard bezig om het risico van blootstelling aan microplastics te achterhalen,” zegt Baechler. “ We weten dat mensen onbedoeld microplastics binnenkrijgen door middel van voedsel, drinkwater of doordat we ze inademen. Maar we weten nog niet wat de gevolgen zijn voor de menselijke gezondheid wanneer deze onvermijdelijke microplastics ons lichaam binnendringen.”

Nog niet zo lang geleden bewezen onderzoekers voor het eerst dat microplastics een weg weten te banen in onze lichamen. Onduidelijk is nog of deze plastic bestanddelen van invloed zijn op onze gezondheid. Maar het is wel zorgwekkend dat deze moeilijk afbreekbare materialen overal aanwezig zijn, het menselijke weefsel binnen kunnen dringen en zich daar kunnen ophopen.

De onderzoekers ontdekten dat de inname van microplastics door middel van het eten van razor clams, een stuk lager ligt dan wat je binnenkrijgt door bijvoorbeeld adem te halen of het drinken van water uit plastic flessen. “Maar geen enkele hoeveelheid plastic in zeedieren of zeevruchten is natuurlijk wenselijk,” zegt Baechler. “Hoewel blootstelling aan microplastics door deze voedselbron dus relatief laag is, is het nog steeds heel belangrijk om de overdracht van de deeltjes naar het milieu te verminderen, juist omdat de gezondheidseffecten van microplastics voor razor clams en menselijke consumenten nog onduidelijk zijn.”

Toename
In het afgelopen decennium is de hoeveelheid rondslingerend plastic in de oceanen schrikbarend snel toegenomen. Wereldwijd wordt er ongeveer 6300 miljoen ton plastic geproduceerd. Maar omdat inzamelings- en recyclingfaciliteiten in de meeste landen niet of onvoldoende beschikbaar zijn, komt er naar schatting jaarlijks zo’n 12,7 miljoen ton plastic in de oceanen terecht. En deze al schokkende aantallen zullen in de toekomst alleen maar toenemen. Zonder verdere maatregelen om het probleem in te dammen zal er in de periode tussen 2016 en 2040 zo’n 1,3 miljard ton plastic afval op het land en in de oceaan worden gedumpt.

Volgens de onderzoekers kan ieder van ons een bijdrage leveren aan het terugdringen van al dit plastic-afval. De nadruk moet daarbij liggen op het voorkomen dat de kleine stukjes plastic vrijkomen. Bijvoorbeeld door stoffen anders te ontwerpen of wanneer mogelijk plastic vezels te vervangen door natuurlijke vezels. Ook als consument kun je bewustere keuzes maken en plastic zoveel mogelijk mijden. “We zijn allemaal afhankelijk geworden van plastic voor onze kleding en verpakkingen,” zegt onderzoeker Eilse Granek. “Hoe meer plastic we echter gebruiken, hoe groter de kans dat het in ons drinkwater, voedsel of in de lucht terechtkomt. We dragen allemaal de verantwoordelijkheid om te doen wat we kunnen om de hoeveelheid plastic die we gebruiken, te beperken.”

Bronmateriaal

"Even razor clams on sparsely populated Olympic Coast can't escape plastics, study finds" - Portland State University

Interview met Britta Baechler

Afbeelding bovenaan dit artikel: Britta Baechler | Portland State University

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd