En zal waarschijnlijk een flinke bijdrage leveren aan de wereldwijde zeespiegelstijging.
Dat de Groenlandse ijskap smelt, is niet nieuw. Maar waar eerdere onderzoeken zich vooral richtten op de smelt in de zuidoostelijke en noordwestelijke regio’s – waar veel grote gletsjers te vinden zijn die flinke hoeveelheden ijs in de Atlantische Oceaan dumpen – richt een nieuw onderzoek zich tevens op het zuidwestelijke deel van Groenland. Laatstgenoemde regio telt nauwelijks grote gletsjers, maar blijkt – heel verrassend – toch een enorme bijdrage te leveren aan het massaverlies van de Groenlandse ijskap. Dat is te lezen in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Sneller
De onderzoekers baseren hun conclusies op data van de twee GRACE-satellieten – die het massaverlies van Groenland monitoren – en data van GPS-stations langs de Groenlandse kust. De gegevens wijzen uit dat Groenland in 2012 bijna vier keer meer ijs verloor dan in 2003 het geval was. En dat versnelde massaverlies bleek met name te herleiden te zijn naar het zuidwestelijke deel van Groenland.
Hoe kan dat?
Zoals gezegd vinden we in het zuidwestelijke deel van Groenland weinig grote gletsjers. Dus zij kunnen de boosdoeners niet zijn, zo stelt onderzoeker Michael Bevis. “Wat het ook was, het valt niet te verklaren door gletsjers, want er zijn er in dit gebied niet veel te vinden.” In plaats daarvan lijkt de smelt wat verder landinwaarts, aan het oppervlak van de ijskap plaats te vinden. Het is volgens de onderzoekers te herleiden naar de versnelde opwarming van de aardse atmosfeer. Hierdoor smelt het ijs aan het oppervlak en ontstaan – met name in de zomer – smeltwaterrivieren. Deze rivieren voeren het smeltwater af naar de oceaan.
Zeespiegelstijging
Het is zorgwekkend. Want het betekent dat ook het zuidwestelijke deel van Groenland – dat eerder niet echt als een bedreiging werd gezien – in de nabije toekomst waarschijnlijk ook een flinke bijdrage gaat leveren aan de wereldwijde zeespiegelstijging. “We wisten dat we een groot probleem hadden doordat er steeds meer ijs door enkele grote gletsjers in zee wordt gedumpt. Maar nu moeten we erkennen dat we nog een ernstig probleem hebben: toenemende, grote hoeveelheden ijs die de ijskap verlaten als smeltwater, via rivieren die in de zee stromen.”
Geen weg terug
Het zijn schokkende bevindingen. En er is geen weg terug meer, zo benadrukt Bevis. “Het enige wat we kunnen doen, is ons aanpassen en een verdere opwarming beperken (…) Dit gaat een extra zeespiegelstijging veroorzaken. We zien de ijskap een omslagpunt bereiken.”
Noord-Atlantische Oscillatie
Zoals gezegd zijn de veranderingen in het zuidwestelijke deel van Groenland te herleiden naar de door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde. Maar het effect van die opwarming wordt verder versterkt door een natuurlijk weerfenomeen dat door de tijd heen varieert. We hebben het over de Noord-Atlantische Oscillatie, die warmere lucht naar het westelijke deel van Groenland brengt en heldere luchten faciliteert, waardoor meer zonneschijn het oppervlak weet te bereiken. “Deze oscillaties vinden al sinds mensenheugenis plaats,” aldus Bevis. “Dus waarom veroorzaken ze nu deze enorme smelt? Dat komt doordat de atmosfeer warmer is. De warmte van de Noord-Atlantische Oscillatie komt als het ware bovenop de aanhoudende, wereldwijde opwarming.”
Het is hoe dan ook slecht nieuws voor een deel van Groenland dat tot voor kort vrij stabiel werd geacht. “We zullen in de nabije toekomst een steeds snellere en snellere zeespiegelstijging zien,” aldus Bevis. “En zodra je dat omslagpunt bereikt, rest er nog maar één vraag: hoe ernstig gaat het worden?” Om daar een beeld van te krijgen, zullen onderzoekers Groenland – en dan ook met name het zuidwestelijke deel – scherp in de gaten moeten houden.
