Niet alleen wij mensen kunnen ons door allerlei ingrepen jonger voordoen dan we zijn: ook sterrenhopen kunnen verjongingskuren ondergaan en er een stuk jonger uitzien dan ze in werkelijkheid zijn.
Dat blijkt uit een onderzoek met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop. Astronomen stellen met behulp van de telescoop vast dat sterrenhopen – die uit de begintijd van ons heelal stammen – soms ouder of jonger lijken dan ze zijn. En dat heeft alles te maken met hun levensstijl.
Blauwe ster
“Hoewel al deze sterrenhopen miljarden jaren geleden zijn ontstaan, vroegen we ons af of sommige vlugger of langzamer verouderen dan andere,” vertelt onderzoeker Francesco Ferraro. “Door de verdeling van een bepaald soort blauwe sterren in deze sterrenhopen te onderzoeken, kwamen we erachter dat sommige sterrenhopen inderdaad veel sneller zijn geëvolueerd.” De blauwe sterren waar Ferraro het over heeft, zijn de zogenoemde blue stragglers of blauwe nakomers. Dit zijn sterren die materie van een ster in de buurt stelen of samensmelten met een andere ster en daardoor een grote massa krijgen en heel helder worden.
Fel
Zoals gezegd stammen bolvormige sterrenhopen uit de begintijd van ons heelal. Ze ontstaan heel snel: de sterren in de hoop zijn dus ongeveer allemaal even oud. Doordat ze zo fel stralen, raken zware sterren heel snel door hun brandstof heen. De stokoude bolvormige sterrenhopen zouden dus alleen lichte, ‘zuinige’ sterren mogen bevatten.Maar dat is niet zo, stellen de onderzoekers. Sommige sterren – de blue stragglers – voorzien zichzelf van extra brandstof, waardoor ze zwaarder en helderder worden dan men op basis van de leeftijd van de sterrenhoop zou verwachten.
Nu is het zo dat zware sterren – waaronder dus ook de blue stragglers – naarmate een sterrenhoop ouder wordt, naar het centrum zinken. Door de verspreiding van deze blauwe sterren te bestuderen, kunnen onderzoekers dus iets zeggen over hoe snel een sterrenhoop verouderd is. De onderzoekers bestudeerden 21 sterrenhopen en de verspreiding van blue stragglers in deze sterrenhopen. Ze ontdekten dat sommige sterrenhopen jonger lijken dan ze zijn, doordat blue stragglers zich over de hele sterrenhoop verspreid hebben. Sommige sterrenhopen lijken juist ouder dan ze in werkelijkheid zijn, omdat de blue stragglers zich in het centrum hebben verzameld. “Omdat deze sterrenhopen ruwweg tegelijkertijd zijn ontstaan, betekent dit dat de snelheden waarmee ze evolueren grote onderlinge verschillen vertonen,” vertelt onderzoeker Barbara Lanzoni. “In het geval van snel verouderende sterrenhopen denken we dat het bezinkingsproces binnen een paar honderd miljoen jaar voltooid kan zijn, terwijl dit bij de traagste enkele malen langer duurt dan de huidige leeftijd van het heelal.”
