Planten kunnen als het gaat om de verspreiding van hun zaden rekenen op de hulp van vogels en insecten. Nieuw onderzoek toont nu echter aan dat ook vissen hun steentje bijdragen en plantjes ‘zaaien’.
In 2007 stelden twee vwo-scholieren – geholpen door hun biologiedocent Ger Boedeltje – vast dat sommige vissen een rol spelen in het verspreiden van zaden. Omdat de wetenschappelijk literatuur hierover beperkt is en slechts over enkele soorten handelt, bleef het lastig om te generaliseren. “Je moet weten welke kenmerken van zaden belangrijk zijn voor hun verspreiding,” stelt Boedeltje. “Met die generieke kennis kun je ook voor andere plantenzaden inschatten hoe goed ze verspreid zullen worden op basis van hun kenmerken.”
36.400 zaadjes
Boedeltje ging – geholpen door wetenschappers van de Radboud Universiteit – aan de slag. Hij verzamelde 36.400 zaden van negentien wilde plantensoorten. De zaden werden in kleine deegbolletjes gerold en die deegbolletjes werden vervolgens gevoerd aan karpers en tilapia’s in het vissenlab van de Radboud Universiteit. De keuze viel op deze twee vissensoorten, omdat ze elk een heel andere spijsvertering hebben. Karpers hebben stevige maalkiezen in hun keel, terwijl tilapia’s rijen kleine scherpe tandjes hebben. Ook hebben tilapia’s in tegenstelling tot karpers een zure maag.
Ontkiemen
Na 28 uur verzamelden de onderzoekers de uitwerpselen van de vissen. De grote vraag was nu: hadden de vissen de zaden weer uitgepoept? En zoja, konden die zaden dan nog ontkiemen? Uit het onderzoek blijkt dat volwassen karpers bijna alle zaden kapot maakten. Harde zaden overleefden een reisje door het lijf van de karper het best, maar de weinige zachte zaden die heelhuids door de karper werden uitgepoept, ontkiemden weer beter. De tilapia bleek minder zaden te eten dan de karper. Maar een groter deel van de door tilapia opgegeten zaden was nog levensvatbaar.
Uit het onderzoek blijkt dus overduidelijk dat ook vissen een rol kunnen spelen bij het verspreiden van zaden over een grote afstand, zo stellen de onderzoekers in het blad Freshwater Biology. Soms belanden opgegeten zaden kilometers verderop – ook stroomopwaarts.
