Op deze recordbrekende planeet duurt een jaar slechts 18 uurtjes

Aangenaam is het er niet. En dat wordt het er ook niet meer.

Onderzoekers vermoeden namelijk dat de planeet afstevent op zijn ondergang. Het lijkt – gezien de geringe afstand tussen de planeet en zijn ster – niet lang meer te duren voor de moederster de planeet letterlijk uit elkaar trekt.

NGTS
Onderzoekers ontdekten de onfortuinlijke planeet tijdens de Next-Generation Transit Survey (NGTS), een onderzoeksproject dat specifiek gericht is op de ontdekking van planeten ter grootte van Neptunus of groter. Die planeten worden opgespoord met behulp van de zogenoemde transit-methode, waarbij men sterren langdurig observeert, in de hoop er getuige van te zijn dat de helderheid regelmatig afneemt, ten gevolge van een planeet die zo af en toe voor de planeet langs schuift en daarbij een deel van het sterlicht blokkeert.

Recordbrekende omlooptijd
De nieuwe planeet die uit dit onderzoeksproject naar voren komt, is NGTS-10b gedoopt en bevindt zich op zo’n 1000 lichtjaar afstand van de aarde. NGTS-10b is ongeveer net zo groot als Jupiter. Maar waar Jupiter zich op flinke afstand van de zon bevindt, staat NGTS-10b heel dicht bij zijn moederster. Zo dichtbij zelfs dat deze maar 18 uurtjes nodig heeft om een rondje om de ster te voltooien. En dat is een nieuw record: nog niet eerder is een hete Jupiter met zo’n korte omlooptijd ontdekt. “Hoewel hete Jupiters met korte omlooptijden (minder dan 24 uur) in theorie het gemakkelijkst te detecteren zijn, omdat ze relatief groot zijn en frequent voor hun moederster langs bewegen, blijken deze extreem zeldzaam te zijn,” legt onderzoeker James McCormac uit. “Van de honderden hete Jupiters die ons tot op heden bekend zijn, zijn er slechts zeven die een omlooptijd hebben die korter duurt dan één dag.”

Hoge temperaturen
De geringe afstand tot de moederster resulteert niet alleen in een korte omlooptijd, maar ook in extreem hoge temperaturen op NGTS-10b. Vermoed wordt dat de planeet een synchrone rotatie kent, wat betekent dat continu dezelfde zijde van de planeet op de moederster gericht is. Op deze zijde – ook wel dagzijde genoemd – kunnen de temperaturen oplopen tot boven de 1000 graden Celsius.

Migratie en ondergang
Onderzoekers denken dat grote planeten zoals NGTS-10b ontstaan op grote afstand van hun moederster. Dat de planeet nu zo dicht bij de moederster staat, is het resultaat van interacties tussen planeten (in wording). Zo kunnen interacties tussen materiaal in de stofschijf, op het moment dat deze planeet gevormd werd, ervoor zorgen dat de reuzenplaneet in wording zich dichter naar de moederster begeeft. Maar dat kan ook veel later gebeuren, door interacties met andere, volgroeide planeten in het systeem. “Aangenomen wordt dat deze planeten met een ultrakorte omlooptijd vanuit de randen van hun zonnestelsels naar binnen migreren en uiteindelijk geconsumeerd of aangetast worden door hun ster,” legt onderzoeker David Brown uit. Berekeningen wijzen uit dat NGTS-10b inmiddels al zo dicht bij zijn moederster staat dat het niet veel scheelt of deze komt binnen het zwaartekrachtsveld van de ster (en omgekeerd). Als dat gebeurt, ontstaat er een getijdenwerking die er uiteindelijk in resulteert dat de planeet uiteen wordt getrokken. “We hebben óf veel geluk dat we een planeet met deze korte omlooptijd gespot hebben óf de processen die ertoe leiden dat de planeet naar de ster toe beweegt, zijn minder efficiënt dan gedacht, wat ertoe leidt dat de planeet langer op geringe afstand van de ster stand kan houden.”

Hoe het NGTS-10b op korte termijn zal vergaan, is dus niet helemaal duidelijk. “Het is mogelijk dat we de komende tien jaar zien dat de planeet spiraalsgewijs naar de ster toe gaat bewegen,” vertelt onderzoeker Daniel Bayliss. Het zou een schat aan informatie op kunnen leveren over deze hete Jupiter. “Als we de omlooptijd zien afnemen en de planeet spiraalsgewijs dichter bij de ster komt, levert ons dat veel nieuwe informatie op over de structuur van de planeet.” Maar het kan ook zijn dat deze planeet langer stand houdt dan onderzoekers voor mogelijk houden. En ook dat is interessant. Onderzoekers blijven de planeet hoe dan ook in de gaten houden. “Of we zien de planeet nu in zijn laatste levensstadium of de planeet is in staat om langer te overleven dan zou moeten.” De tijd zal het leren.

Bronmateriaal

"18-hour year planet on edge of destruction" - University of Warwick
Afbeelding bovenaan dit artikel: University of Warwick / Mark Garlick

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd