De planeet is TOI 1338 b genoemd en bevindt zich op slechts 1300 lichtjaar afstand.
Het lijkt maar niet op te houden voor ruimtetelescoop TESS. Onderzoekers komen namelijk opnieuw met groot nieuws: de planetenjager heeft een planeet rond een dubbelster ontdekt op slechts 1300 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Schilder. TOI 1338 b zoals de planeet nu wordt aangeduid is de eerste die TESS vindt rond twee zonnen.
TOI 1338
De twee sterren zijn een rode dwerg en een ster die lijkt op onze zon. De twee voltooien elke 15 dagen een volledig rondje rond elkaar. Tot zover nog niets bijzonders. Maar een stagiair werkzaam bij NASA pikte opeens een merkwaardig signaal op. “Ik dacht eerst dat het een stellaire eclips was, maar de timing klopte niet helemaal,” vertelt Wolf Cukier. “Het bleek een planeet te zijn.”
Het detecteren van planeten rond twee sterren is geen gemakkelijke opgave. En dat maakt deze ontdekking dan ook best bijzonder. TESS gebruikte voor het opsporen van de exoplaneten de zogenoemde transit-methode. Daarbij staart de planetenjager dagen achtereen naar flarden van de hemel op zoek naar sterren waarvan de helderheid periodiek afneemt. Zo’n ‘dipje’ in de helderheid van een ster kan er namelijk op wijzen dat er een planeet rond de ster cirkelt die zo af en toe een deel van het sterlicht tegenhoudt. Maar in het geval van een binair systeem zijn deze dipjes gemakkelijk te verwarren met een eclips. “Dit zijn de soort signalen waar algoritmen echt mee worstelen,” legt onderzoeksleider Veselin Kostov uit. “Het menselijk oog is buitengewoon goed in het vinden van patronen in de gegevens, vooral niet-periodieke patronen zoals die we zien in transits van deze systemen.”
De ontdekte planeet
TOI 1338 b blijkt tot dusverre de enige bekende planeet in het systeem te zijn. De planeet is ongeveer 6,9 keer groter dan de aarde wat inhoudt dat hij ongeveer net zo groot is als Neptunus of Saturnus. TOI 1338 b draait in bijna exact hetzelfde vlak als de sterren. Het betekent dat je vanaf deze planeet regelmatig stellaire verduisteringen kunt zien.
Aardachtige planeet
De missie van TESS blijkt tot dusver een buitengewoon succes. De planetenjager lijkt namelijk met het grootste gemak de ene exoplaneet na de andere op te sporen. Naast TOI 1338 b heeft TESS ook een aardachtige planeet ontdekt in de leefbare zone van zijn ster. Dit betekent dat de planeet zich op de juiste afstand van zijn ster bevindt waardoor er weleens vloeibaar water op het oppervlak te vinden zou kunnen zijn. De planeet is tot TOI 700 d gedoopt en schaart zich onder een select groepje van planeten die in de leefbare zone rond hun ster liggen.
TOI 700 is een kleine, koele rode dwerg op iets meer dan 100 lichtjaar afstand in het zuidelijke sterrenbeeld Goudvis. De ster heeft ongeveer 40 procent van de massa en grootte van onze zon en is aanzienlijk koeler. Rond de ster cirkelen drie planeten. De binnenste planeet – TOI 700 b genoemd – bijna net zo groot als onze aarde, is waarschijnlijk rotsachtig en voltooit elke 10 dagen een rondje rond zijn moederster. De middelste planeet – TOI 700 c – is ongeveer 2,6 keer groter dan de aarde en heeft zestien dagen nodig om een rondje rond de ster te voltooien. De buitenste planeet – TOI 700 d – is de enige die zich in de leefbare zone bevindt, waardoor deze het meest interessant is. De planeet is zo’n 20 procent groter dan de aarde, draait in 37 dagen rond de ster en ontvangt ongeveer 86 procent van de energie die onze zon aan de aarde levert.
TESS werd in april 2018 gelanceerd en opende in juli van datzelfde jaar de jacht op nabije planeten. Sindsdien heeft de telescoop al heel wat exoplaneten ontdekt. Afgelopen april ontdekte de planetenjager haar eerste aardachtige planeet en spoorde ook al haar eerste exokometen op. En er volgen ongetwijfeld nog veel meer ontdekkingen. In een paar jaar tijd zal TESS zeker 500.000 nabije sterren bestuderen en rond vele ervan aardes en superaardes gaan detecteren. Ook zal TESS naar verwachting honderdduizenden dubbelsterren observeren, waardoor er nog veel meer planeten die rond dit soort binaire systemen cirkelen wachten om ontdekt te worden.
