Opvallend oud kunstwerk van Neanderthalers ontdekt in Duitse ‘Eenhoorngrot’

Een zorgvuldig versierd bot suggereert dat Neanderthalers van zichzelf al behoorlijk creatief waren.

In een grot in Duitsland hebben onderzoekers een sensationele vondst gedaan. Ze troffen er een meer dan 51.000 jaar oud bot aan waarin lijnen zijn gekerfd. “We realiseerden ons al snel dat dit geen sporen van de slacht waren, maar dat ze duidelijk decoratief zijn,” aldus onderzoeker Dirk Leder.

Eenhoorngrot
Onderzoekers ontdekten het bot in de zogenoemde ‘Eenhoorngrot’. De grot maakt deel uit van de Harz, een bergketen in Duitsland. In de Middeleeuwen werden in de grot botten van dieren aangetroffen die per abuis voor resten van eenhoorns werden aangezien. Vandaag de dag is de grot om heel andere redenen interessant; sinds 1985 zijn er in en net buiten de grot verschillende stenen gereedschappen van Neanderthalers ontdekt.

Reuzenhert
En nu is er dus een versierd bot teruggevonden. Onderzoek wijst uit dat het gaat om een botje uit de voet van een reuzenhert. “Het is waarschijnlijk geen toeval dat de Neanderthaler het bot van een indrukwekkend dier met een enorm gewei koos om zijn of haar snijwerk in te maken,” meent onderzoeker Antje Schwalb.

Kunst
De versieringen bestaan uit zes lijnen die op bepaalde punten met elkaar verbonden zijn, waardoor een soort v-vormen ontstaan. Het ziet er misschien eenvoudig uit, maar de onderzoekers denken dat de Neanderthaler er nog behoorlijk lang mee bezig is geweest. Zo moest het bot waarschijnlijk eerst gekookt worden, om het oppervlak ervan zachter te maken. Daarna werden de inkervingen met behulp van stenen gereedschappen aangebracht. Het hele proces zou al snel anderhalf uur tijd in beslag hebben genomen.

Een microCT-scan van het botje onthult de inkervingen die een Neanderthaler maakte. Afbeelding: A. Tröller-Reimer / D. Leder, © NLD.

Op eigen houtje
Het zorgvuldig versierde bot is niet het eerste kunstwerk van Neanderthalers dat onderzoekers terugvinden. Eerder zijn in Frankrijk ook al door Neanderthalers versierde objecten teruggevonden. Deze zijn met een leeftijd van ongeveer 40.000 jaar echter een stuk jonger. Bovendien nemen veel onderzoekers aan dat de Neanderthalers deze kunstwerken niet zelf bedachten, maar afkeken van moderne mensen die zich 40.000 jaar geleden al over delen van Europa verspreid hadden. “Het feit dat de nieuwe vondst in de Eenhoorngrot zo oud is, laat zien dat Neanderthalers in staat waren om onafhankelijk van anderen patronen op botten aan te brengen,” stelt onderzoeker Thomas Terberger. “En waarschijnlijk – duizenden jaren voor de aankomst van moderne mensen in Europa – al communiceerden middels symbolen. Het betekent dat de Neanderthalers hun creatieve talenten onafhankelijk (van moderne mensen, red.) ontwikkeld hebben.”

Het geeft ook weer meer inzicht in de cognitieve vaardigheden van de Neanderthaler. En onthult opnieuw dat deze mensachtige – waarvan lang gedacht werd dat deze in veel opzichten onder deed voor de moderne mens – eigenlijk heel sterk op onze voorouders leek.

Bronmateriaal

"Neanderthal artists? Our ancestors decorated bones over 50,000 years ago" - Göttingen Universität
Afbeelding bovenaan dit artikel: V. Minkus, © NLD

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd