Hoewel men terugdeinst voor doelbewuste brandstichting, lijkt de methode veelbelovend.
De afgelopen maanden domineerden de vernietigende bosbranden in Australië het wereldnieuws. Ook op Scientias.nl hebben we in een drieluik aandacht besteed aan de branden. Verschillende experts wezen op het verontrustende feit dat dit soort extreme branden in de toekomst vaker op het toneel zullen verschijnen. Wetenschappers proberen dan ook nieuwe ideeën te bedenken om verwoestende vuren in te dammen. En misschien dat het opzettelijk in brandsteken van bepaalde gebieden nog zo’n gek idee niet is.
Beheerbranden
Een beheerbrand is een methode waarbij delen van een natuurgebied opzettelijk maar gecontroleerd in brand wordt gestoken. “Brandbaar materiaal wordt op deze manier verwijderd, waardoor onbedoelde bosbranden zich minder snel kunnen verspreiden,” legt onderzoeker Rebecca Miller aan Scientias.nl uit. “Het is een efficiënte methode om bepaalde brandstoffen op te ruimen. Tegelijkertijd bieden ze ecologische voordelen voor landschappen die brandgevoelig zijn.” De vegetatie wordt op deze manier namelijk verjongd, de biodiversiteit neemt toe en de verspreiding van ziektes wordt ingeperkt. Bij een beheerbrand komt echter behoorlijk wat kijken. Het moet bijvoorbeeld zorgvuldig gepland worden en onder gecontroleerde omstandigheden gebeuren. Het regelen van de rook is bovendien een heel belangrijk onderdeel. Als dat namelijk niet zorgvuldig geleid wordt, kan de rook – een mengsel van giftige deeltjes en gassen – hinderlijk zijn voor omwonenden en de gezondheid beïnvloeden.
Zoals gezegd proberen wetenschappers met nieuwe en innovatieve ideeën te komen om de de kans op extreme bosbranden te beperken. In een eerdere studie presenteerden onderzoekers daarom al een op cellulose gebaseerde gel-achtige vloeistof, die in de eerste plaats moet voorkomen dat een brand ontstaat. Deze substantie bestaat uit duurzame, milieuvriendelijke en brandvertragende ingrediënten die niet giftig zijn en bijvoorbeeld ook veelvuldig worden gebruikt in voedingsmiddelen, geneesmiddelen, cosmetica en landbouwproducten. De vloeistof kan gemakkelijk vanuit vliegtuigjes over bepaalde gebieden worden gespoten. En dit zou weleens een hele goede manier kunnen zijn om het aantal bosbranden terug te dringen.
Hoewel beheerbranden volgens de onderzoeker veilig en effectief zijn, is de methode niet bepaald populair. “In Californië wordt de methode toegepast op ongeveer 46.000 hectare per jaar,” zegt ze. “Dat is zo’n 0,04 procent van de staat.” Dat beheerbranden niet alom gebruikt worden heeft met verschillende zaken te maken. “Mensen maken zich zorgen om de risico’s zoals rook,” legt Miller uit. “Daarnaast is men vaak bang dat de branden per ongeluk toch buiten de grenzen treden waardoor er alsnog ongecontroleerde bosbranden ontstaan. Maar dit komt eigenlijk maar zelden voor.” Bovendien kampt Californië met verouderde voorschriften en heeft het maar beperkte middelen. “In de staat kan het ten slotte alleen worden toegepast onder specifieke weersomstandigheden, onder toezicht van opgeleide experts en met goedkeuring van de lokale regelgevende instanties.”
Risicomijdend
Vooral de risicomijdende cultuur zorgt ervoor dat beheerbranden niet breeduit worden omarmd. En dat er angst heerst, blijkt ook uit verschillende interviews die de onderzoekers in hun studie afnamen. Particuliere landeigenaren legden uit hoe angst voor faillissement hen beperkte om preventieve branden te stichten. Medewerkers van instanties wezen op het feit dat er nauwelijks aandacht is als een preventieve brand werkt, terwijl als deze buiten zijn grenzen treedt de straffen hoog zijn. Ook negatieve publieke opinie blijft een uitdaging bij de kwestie, terwijl dat door verschillende studies een ongegronde aanname blijkt te zijn. “Meerdere studies hebben uitgewezen dat beheerbranden door het publiek wordt ondersteunt,” vertelt Miller. “Dit laat zien dat beleidsmakers ten onrechte geloven dat het algemene publiek bang is voor preventieve branden.”
Roer om
Volgens de onderzoekers is dit jammer, aangezien beheerbranden het risico op het uitbreken van ongecontroleerde bosbranden kunnen beperken. Maar dan moet wel het roer om. Californië heeft ondertussen al enkele zinvolle stappen ondernomen – waaronder aangepaste wetgeving – om het gebruik van beheerbranden makkelijker te maken. Ook worden er nieuwe programma’s op poten gezet om mensen beter over beheerbranden te informeren. Uiteindelijk hopen de onderzoekers dat het taboe van het opzettelijk en gecontroleerd in brandsteken van bepaalde natuurgebieden er langzaam maar zeker af zal gaan. “Het is van cruciaal belang voor de gezondheid van ecosystemen en het verminderen van brandgevaar,” onderstreept Miller. “Dat nationale en regionale regeringen nieuwe doelstellingen hebben gesteld is een stap in de goede richting. Het handhaven van deze doelen is heel belangrijk om het risico op grote bosbranden in te dammen.”
Of ook andere landen het voorbeeld gaan volgen, valt op dit moment nog te bezien. Want ook Australië is wat terughoudend als het gaat om beheerbranden. Eén ding is echter zeker: dat er iets moet gebeuren om extreme bosbranden zoals die in Australië te voorkomen, staat voor iedereen buiten kijf. Of beheerbranden uitkomst bieden? We gaan het zien.
