Mannelijke orang-oetans kunnen het volwassen worden met soms wel tien jaar uitstellen. En daar hebben ze goede redenen voor, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Dat schrijven de wetenschappers in het blad American Journal of Physical Anthropology. De onderzoekers ontwikkelden een model om te achterhalen in welke omstandigheden het voor de orang-oetans gunstig was om het volwassen worden uit te stellen. Zo ontdekten ze dat het uitstel in hele specifieke omstandigheden gebeurt.
Ontwikkeling
Een orang-oetan ontwikkelt zich gedurende zijn jonge leven tot een groter en rijper exemplaar. Daarbij maakt de orang-oetan verschillende ontwikkelingen door. Maar enkele van die ontwikkelingen kan de Sumatraanse orang-oetan uitstellen. Het gaat dan om ‘secundaire seksuele kenmerken’ zoals de wetenschappers dat omschrijven. Daaronder vallen bijvoorbeeld de ‘kwabben’ rondom het gezicht.
Het uitstellen van de ontwikkeling van deze kwabben en andere ‘secundaire seksuele kenmerken’ is niet zonder reden, zo legt onderzoeker Gauri Pradhan aan Scientias.nl uit. “We geloven dat de beste verklaring is dat een mannetje pas kwabben ontwikkelt wanneer hij ervan verzekerd is dat hij alle andere mannetjes met kwabben die hij ontmoet heeft, kan verslaan. (…) “Ons model suggereert dat het wanneer er sprake is van despotisme loont om te wachten met de ontwikkeling van de kwabben.” Het geeft de mannetjes de tijd om sterker te worden en wanneer het moment daar is, worden ze volwassenen en grijpen ze de macht. Zo vergroten ze direct hun kansen bij de vrouwtjes.
Prijs
Een slimme tactiek. Maar de tactiek heeft wel een prijs. Want de mannetjes wachten met volwassen worden, maar dat betekent ook dat ze de tijd waarin ze kunnen paren en jongen kunnen krijgen, verkorten. “De prijs van het uitstellen van het volwassen worden is inderdaad heel hoog, zeker als er sprake is van hoge sterftecijfers,” bevestigt Pradhan. “Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het heel weinig voorkomt onder soorten ook al is er sprake van despotisme.”
Uniek
Het is heel uniek dat mannetjes hun volwassen worden uitstellen. “Onder de primaten zijn de orang-oetans de enigen,” vertelt Pradhan ons. “Betrouwbare gegevens laten zien dat mannetjes tot wel twintig jaar en zelfs nadat ze hun eerste kinderen al hebben verwekt, zonder kwabben kunnen rondlopen.” De onderzoekers vermoeden dat de meeste soorten te maken hebben met een te grote sterfte onder de volwassen leden. Hierdoor kunnen mannetjes het zich niet veroorloven om heel lang te wachten tot zich een kans voordoet om de leider te worden.
Olifant
Nu duidelijk is onder welke omstandigheden dieren hun volwassen worden uit kunnen stellen, kan er ook voorzichtig gespeculeerd worden over welke dieren daar nog meer toe in staat zouden kunnen zijn. “We verwachten dat een stop in de ontwikkeling alleen mogelijk is in soorten met grote verschillen tussen mannetjes en vrouwtje en een laag sterftecijfer onder de volwassenen. Daarmee blijven olifanten, beren of walvissen nog over.” Maar of zij echt in staat zijn om hun volwassen worden uit te stellen? “Olifanten lijken oneindig door te groeien: zelfs volledig ontwikkelde mannetjes blijven in grootte toenemen en worden dus steeds betere vechters. In zulke omstandigheden is het uitstellen van de ontwikkeling niet zo’n goede strategie.”
Het onderzoek beantwoordt heel wat vragen. Maar het creëert er ook een aantal. Zo blijft bijvoorbeeld onduidelijk hoe de orang-oetans hun ontwikkeling exact (tijdelijk) stop kunnen zetten en weer op gang kunnen brengen.
