In de vijfde eeuw voor Christus stortte een meteoriet in het noorden van Griekenland neer. De Grieken zagen het gebeuren en noteerden in hun geschriften tevens dat ze op hetzelfde ogenblik een komeet zagen. Uit onderzoek blijkt nu dat die komeet waarschijnlijk Halley is geweest. Daarmee zijn de oude Grieken de eersten die deze komeet opmerkten.
Oude Griekse schrijvers beschrijven de meteoriet uitgebreid. Ergens tussen 466 en 468 voor Christus stortte deze neer. De lokale bevolking was geschokt en de manier waarop de Grieken naar astronomie gingen kijken, veranderde radicaal.
Model
In de geschriften wordt naast de meteoriet ook melding gemaakt van een komeet die op datzelfde moment aan de hemel verscheen. Deze kreeg de afgelopen jaren weinig aandacht, maar onderzoekers Daniel Graham en Eric Hintz besloten zich erin vast te bijten. Ze brachten het pad dat de komeet Halley volgt in kaart en calculeerden waar deze in de vijfde eeuw voor Christus verscheen. Dat model vergeleken ze met de oude geschriften.
Overeenkomsten
Deze notities zijn van onschatbare waarde gebleken. Zo beschrijven de oude Grieken dat de komeet 75 dagen zichtbaar was en vergezeld ging door harde wind, vallende sterren en een meteoriet. Volgens het model van Graham en Hintz was de komeet tussen 4 juni en 25 augustus 466 voor Christus maximaal 82 dagen te zien. Vanaf 18 juli startte een periode waarin dit gebied jaarlijks getroffen wordt door harde winden en in diezelfde periode stortte de meteoriet neer. In die tijd bewoog de aarde zich onder de staart van de komeet en het puin van de komeet moet dan ook vallende sterren hebben veroorzaakt.
Eerder
Al die overeenkomsten wijzen erop dat de Grieken de komeet Halley als eerste volk ter wereld waarnamen en vastlegden. Voorheen ging die eer naar de Chinezen. Zij zagen de komeet in 240 voor Christus. Als Hintz en Graham gelijk hebben, hebben de Grieken Halley meer dan twee eeuwen eerder waargenomen.
Anaxagoras
Uit de analyse van de onderzoekers blijkt ook dat Halley en de meteoriet de manier waarop de Grieken naar astronomie keken veranderde. De Grieken gingen er altijd vanuit dat de maan en planeten lichter waren dan lucht en zomaar zweefden. De jonge astronoom Anaxagoras sprak dat tegen. Hij nam de zonsverduistering in het jaar 468 voor Christus waar en concludeerde op basis daarvan dat de planeten zwaar en steenachtig waren. Sterker nog: hij voorspelde dat zulke zware stenen ook op aarde konden landen. Toen dat ook echt gebeurde moest iedereen bekennen dat Anaxagoras gelijk had. “Toen de meteoriet viel kon niemand dat meer ontkennen,” meent Graham. Vanaf dat moment namen de Grieken aan dat zich stenen in de ruimte bevonden en dat veranderde de manier waarop zij over de kosmos dachten aanzienlijk.
Of Halley ervoor gezorgd heeft dat de meteoriet op aarde landde, is twijfelachtig. Wellicht heeft de komeet een stuk puin geraakt en is dat daardoor op aarde geland. Vaststaat dat de Griekse astronomen wisten waar ze het over hadden en zelfs als één van de eersten Halley waarnamen.
