Oudste astrolabium ter wereld ontdekt in een Portugees scheepswrak

Het meetinstrument is tegen het einde van de 15e eeuw vervaardigd.

Onderzoekers hebben een astrolabium gevonden op de plek waar lang geleden een Portugees schip is gezonken. Het schip maakte deel uit van de tweede reis van Vasco da Gama naar India in 1502. Het instrument gaat de boeken in als oudste ooit: zo is het object ergens tussen 1496 en 1501 vervaardigd. De bevindingen zijn terug te lezen in het tijdschrift International Journal of Nautical Archaeology.

Wat is een astrolabium?
Een astrolabium is een soort meetinstrument. Vroege ontdekkingsreizigers gebruikten het instrument om op zee te navigeren. Vooral de Portugezen en Spanjaarden droegen er vaak eentje mee. Astrolabia worden beschouwd als bijzondere en de zeldzaamste artefacten die nog op oude scheepswrakken gevonden kunnen worden. Zo zijn er slechts 104 exemplaren ter wereld bekend.

Sodré
Het gevonden astrolabium heeft de naam Sodré gekregen, vernoemd naar de commandant van het schip waarin het werd gevonden. Vicente Sodré was de oom van Vasco da Gama en stierf toen zijn schip, de Esmeralda, in 1503 op het afgelegen Omaanse eiland Al-Hallaniyah strandde. De dunne schijf heeft een diameter van 175 mm en weegt zo’n 344 gram. Daarnaast is het astrolabium versierd met het koninklijke wapen van Portugal.

Het oudste astrolabium ter wereld. Afbeelding: David L. Mearns

Afrika
Astrolabia werden voor het eerst op zee gebruikt tijdens een Portugese ontdekkingstocht langs de westkust van Afrika in 1481. Daarna gingen de instrumenten ook mee tijdens de belangrijkste verkenningen in de late 15e eeuw, waaronder op de ontdekkingsreizen van Bartolomeu Dias, Christopher Columbus en Vasco da Gama.

Het gevonden astrolabium wordt verondersteld een soort overgangsinstrument te zijn tussen de klassieke varianten, en de modernere instrumenten die rond 1517 in gebruik werd genomen. “De analyse bewijst zonder enige twijfel dat de schijf een astrolabium van een zeeman was,” zegt onderzoeker David Mearns. “Dit heeft ons in staat gesteld om het instrument in de juiste plek op de tijdlijn te zetten.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd