Oudste door mensen gedolven graf ontdekt in Afrika

Het graf behoort toe aan een peuter die 78.000 jaar geleden in een grot ter ruste werd gelegd.

Archeologen hebben in een Keniaanse grot het stoffelijk overschot gevonden van een 78.000 jaar oude peuter. Het kind is op zijn zij met zijn benen opgetrokken ter ruste gelegd. Maar wat met name opvalt is dat het erop lijkt dat de peuter een ‘formele’ begrafenis heeft gehad. En dat betekent dat onderzoekers hier op het oudste door mensen gedolven graf in Afrika zijn gestuit.

Mtoto
De peuter is Mtoto genoemd, wat in het Swahili ‘kind’ betekent. De onderzoekers denken dat Mtoto zo’n 2,5 of 3 jaar moet zijn geweest toen hij overleed. Uit twee ontdekte tanden van de peuter blijkt dat Mtoto een Homo sapiens was. Het team vond het gedeeltelijke skelet van Mtoto in lagen daterend uit het Midden-Steentijdperk, dat zich uitstrekt van ongeveer 280.000 tot 25.000 jaar geleden. Na een grondige analyse denken ze dat het kind zo’n 78.000 jaar geleden ter ruste is gelegd.

Reconstructie van de positie van Mtoto op het moment dat hij in de grot werd ontdekt. Mtoto isblijkt op zijn zij met zijn benen opgetrokken ter ruste te zijn gelegd. Afbeelding: Jorge González/Elena Santos

Wat de vondst zo fascinerend maakt, is de manier waarop Mtoto in de Keniaanse grot Panga ya Saidi is begraven. De onderzoekers troffen Mtoto namelijk aan in een – wat het lijkt – opzettelijk gegraven gat. Ook blijkt het lichaam snel met zand van de bodem van de grot te zijn bedekt. Met andere woorden, Mtoto werd opzettelijk, kort na zijn overlijden, begraven. En dat gebeurde waarschijnlijk met een eervol begrafenisritueel. Het is heel bijzonder. Want dit is dan ook het vroegste bewijs van een bewuste begrafenis die door moderne mensen is gehouden. De ontdekking biedt dan ook nieuw inzicht in hoe deze vroeg moderne mensen in Afrika hun doden behandelden.

Evolutie van gedrag
Studies naar de evolutie van modern menselijk gedrag richten zich vaak op het Midden-Steentijdperk in Afrika. Maar bewijs dat men toen al formele begrafenissen hield – een belangrijk onderdeel van deze evolutie – is schaars. Over het ontstaan van begrafenisrituelen en hoe dit zich verder in de loop van de tijd heeft ontwikkeld, is daarom nog niet veel bekend. De vondst van het graf van Mtoto voegt een belangrijk stukje aan die puzzel toe. Overigens betekent het niet dat eerdere mensachtigen niet aan begrafenissen deden. Zo weten we dat ook Neanderthalers en vroegmoderne mensen uit Eurazië hun doden een eervol afscheid gaven.

Verschillen
De onderzoekers geloven dat de begrafenis van Mtoto echter wel duidelijk verschilde van die van Neanderthalers en vroegmoderne mensen uit Eurazië. Zo blijkt bijvoorbeeld dat laatstgenoemden hun doden gewoonlijk in meer bewoonde gebieden begroeven. Bovendien deden ze dit al vanaf ongeveer 120.000 jaar geleden. Volgens de onderzoekers verschaft de ontdekking van het graf van Mtoto dan ook niet alleen nieuwe inzichten in de evolutie van de mens in Afrika. Het benadrukt tevens de regionale diversiteit in de evolutie van onze soort.

Waarom we zo weinig bewijs hebben van vroege begrafenissen in Afrika, blijft gissen. Misschien heeft het te maken met verschillen in de manier waarop verscheidende mensensoorten met hun doden omsprongen. Maar nu weten we dat niet alleen Neanderthalers, maar ook Afrikaanse Homo sapiens uit het Midden-Steentijdperk hun doden een eervol afscheid gaven. “Deze vondst roept dan ook vragen op over de oorsprong en evolutie van begrafenisrituelen tussen twee nauw verwante menselijke soorten, en de mate waarin hun gedrag en emoties van elkaar verschilden,” besluit onderzoeker Michael Petraglia.

Wist je dat…

…onderzoekers enkele jaren geleden het oudste baby-graf in Nederland ontdekten? De pasgeboren baby werd 6000 jaar geleden in de armen van een vrouw (waarschijnlijk de moeder) begraven. Lees er hier meer over!

Bronmateriaal

"The earliest known deliberate burial by modern humans in Africa" - Scimex

"The oldest human burial in Africa" - EurekAlert

Afbeelding bovenaan dit artikel: Fernando Fueyo

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd