Constant bloot worden gesteld aan stress en spanning is slecht voor je en kan leiden tot een burn-out. Maar waarom valt stress ons eigenlijk zo zwaar?
Volgens het CBS heeft in 2014 maar liefst één op de zeven werknemers in Nederland last van burn- outklachten gehad. Een burn-out is het resultaat van een constant te hoge stress of spanning in je lichaam, met andere woorden: continu overspannen zijn. Steeds meer mensen geven aan hier last van te hebben, niet alleen werkende mensen. Veel studenten ervaren een constante hoge stress door de strengere BSA (bindend studieadvies)-regelingen en studieschulden. Waarom is continue stress niet goed voor je lichaam? En hoe voorkom jij dat je overspannen raakt?
Deadlines
De volgende situatie komt je misschien wel bekend voor: een grote deadline voor je werk of studie komt eraan. De stress van afgelopen tijd was misschien wel iets te veel, en je hebt barstende hoofdpijn. Eigenlijk moet je even ontspannen, maar in verband met de naderende deadline kan dit niet. Je neemt een paracetamol die je wegwerkt met een bak extra sterke koffie en gaat door. Op een wonderbaarlijke manier krijg je toch weer energie om die laatste sprint in te zetten, wat niet alleen komt door die extra shot cafeïne. Na het behalen van de deadline komt de vermoeidheid dan in één keer weer opzetten. Hoe kan het dat je lichaam tot het moment van de deadline toch de energie heeft om door te gaan?
In stressvolle situaties wordt er energie gehaald uit reserves van je lichaam. Je lichaam gaat als het ware in de overlevingsstand. Op korte termijn is dit geen probleem, alleen als je lichaam continu de energiereserves benut, is dit schadelijk. Je bent je eigen lichaam aan het uitbuiten, wat in geen geval goed is en zelfs gevaarlijk kan zijn. Zie het als het gebruik van een creditcard. Zolang je de schuld niet te groot maakt en je deze terug kan betalen is het alleen maar handig om zo’n kaart te hebben. Echter, de schuld aan je lichaam wordt te groot als je onbeperkt gebruik maakt van je reserves. Vergelijkbaar met je financiële situatie, stort ook je lichaam in elkaar bij een te grote schuld.
Stresshormoon
Waarom is het schadelijk om constant gebruik te maken van je energiereserves? Stress stimuleert een proces in je lichaam waardoor het stresshormoon cortisol wordt aangemaakt. Door de aanwezige stress wordt een signaaltje via je hersenen naar je bijnier gestuurd, waar vervolgens cortisol wordt aangemaakt en afgegeven aan je bloed. Cortisol staat ook wel bekend als het ‘stresshormoon’. Wanneer dit wordt afgegeven gaat je lichaam gebruik maken van de energiereserves, waardoor je net die eindsprint kan trekken. Bijvoorbeeld door je lever te stimuleren om glucose aan je bloed af te geven. Glucose is een suiker die direct energie geeft, waardoor je weer even door kan gaan. Een andere manier om aan meer glucose te komen is de afbraak van spieren. Hierdoor komen bouwstoffen vrij waar weer glucose uit gemaakt kan worden. Op korte termijn is dit handig, want je krijgt weer energie om door te gaan. Echter, het continu afbreken van je eigen spieren leidt uiteindelijk alleen maar tot krachtverlies en verwaarlozing van je lichaam. Verder zorgt cortisol ervoor dat je immuunsysteem tijdelijk wordt onderdrukt. Door een goede werking van het immuunsysteem ben je minder vatbaar voor ziekteverwekkers, alleen heeft dit niet de hoogste prioriteit als je ’s avonds een deadline moet halen en kost het alleen maar onnodig energie. Maar ook in dit geval is het effect op lange termijn niet gunstig. Het continu onderdrukken van je immuunsysteem leidt uiteindelijk tot vaker ziek zijn en dus minder productiviteit.
In het rood
Dus dat door stress cortisol wordt geproduceerd en hierdoor veel energie vrijkomt is een mooi mechanisme. Maar zoals gezegd is dit op lange termijn schadelijk voor je lichaam, omdat je je eigen lichaam aan het afbreken bent. Dit moet weer aangevuld worden en hoe meer je afbreekt, hoe langer het aanvullen zal duren. Denk weer aan die creditcard: hoe meer je leent, hoe meer je moet je in het rood komt te staan.
Overspannen
Mensen die overspannen zijn hebben te lang met constante stress geleefd. Wanneer het lichaam aangaf vermoeid te zijn, werd hier niet naar geluisterd. Op het moment dat het lichaam simpelweg weigert verder te functioneren, kan het herstelproces lang duren. Alle vermoeidheid die onderdrukt is, moet worden ingehaald en dat kost tijd. Vaak is het zelfs nodig om tijdelijk te stoppen met het huidige werk, studie of andere stressgevende factoren.
Hoe jij kan voorkomen dat je overspannen thuis komt te zitten is relatief simpel: tijd nemen voor ontspanning. Wij mensen zijn gemaakt om een hoop stress aan te kunnen, maar daar staat wel tegenover dat de nodige rust op z’n tijd vereist is. Lees je dit artikel met hoofdpijn of onder invloed van een paracetamol, omdat je echt nog even door moest gaan vandaag? Maak dan nu een afspraak met jezelf wanneer je even niets gaat doen en op adem mag komen. Zo zorg je dat de energieschuld aan jezelf niet te groot wordt en je de sensatie van alledag weer lachend aankan.
Dit artikel is geschreven door Frederike Menage (24). Ze studeert Science Education and Commmunication aan de Universiteit Utrecht en heeft een biologische achtergrond. Ze heeft een brede interesse in de wetenschap van het leven, zo ook het gedrag van de mens en de invloed hiervan op het lichaam. Vandaar dat ze voor het vak Public Science Communication with Multimedia een artikel schreef over de invloed van stress op het lichaam.
