Sommige landen zagen de levensverwachting sinds de Tweede Wereldoorlog niet zo sterk afnemen als nu – door COVID-19 – het geval is.
Dat blijkt uit een nieuw onderzoek dat vandaag gepubliceerd is in het International Journal of Epidemiology. Voor het onderzoek bogen de wetenschappers zich over data van 29 landen, waaronder de Verenigde Staten, Chili en de meeste landen in Europa. En in 27 van deze landen bleek de levensverwachting in 2020 te zijn afgenomen. En flink ook. “Voor West-Europese landen – zoals onder andere Spanje, Engeland en Wales, Italië en België – geldt dat de laatste keer dat we in één jaar tijd zo’n sterke afname in levensverwachting bij de geboorte zagen, tijdens de Tweede Wereldoorlog was,” aldus onderzoeker José Manuel Aburto.
De levensverwachting voorspelt niet hoelang mensen zullen leven. In plaats daarvan onthult het hoelang een pasgeborene gemiddeld leeft als de op dat moment vastgestelde sterftecijfers gedurende zijn/haar hele leven zouden standhouden.
België
Als we de cijfers van België erbij pakken, zien we dat meisjes die in 2015 geboren werden, nog een levensverwachting van 83.19 jaar hadden. Voor de meisjes die in 2019 in België ter wereld kwamen, werd een levensverwachting van 84.10 jaar genoteerd. In 2020 maakt de levensverwachting echter een flinke snoekduik; meisjes die in dat jaar geboren werden, hadden een levensverwachting van 82.95 jaar. Het betekent dat de levensverwachting in één jaar tijd met 1.14 jaar is afgenomen. Jongens die in 2015 in België ter wereld kwamen, hadden een levensverwachting van 78.62. In 2019 was die levensverwachting voor pasgeborenen van het mannelijke geslacht opgelopen naar 79.76. Maar in 2020 daalde deze weer naar 78.56. Een afname van 1.19 jaar (ten opzichte van 2019).
Nederland
In Nederland hadden pasgeboren meisjes in 2015 een levensverwachting van 83.01 jaar. Meisjes die in 2019 geboren werden, hadden een levensverwachting van 83.52 jaar. Meisjes die in 2020 geboren werden, hadden een levensverwachting van 82.95, een afname van 0,57 jaar (ten opzichte van 2019). Jongens die in 2015 geboren werden, hadden een levensverwachting van 79.68 jaar. Voor pasgeboren jongens in 2020 was de levensverwachting 80.58. In 2020 daalde deze weer naar 79.78. Een afname van 0.80 jaar (ten opzichte van 2019).
Grote afnames over de hele linie
Het zijn behoorlijke afnames die – in ieder geval in de bestudeerde landen – meer regel dan uitzondering zijn. “22 van de bestudeerde landen zagen de levensverwachting in 2020 met meer dan een half jaar afnemen. Voor vrouwen in acht landen en mannen in 11 landen was de afname zelfs groter dan een jaar. Om dat even in de juiste context te plaatsen: het kostte deze landen recent nog gemiddeld 5.6 jaar om de levensverwachting met 1 jaar te laten toenemen; die voortgang is dus door COVID-19 in de loop van 2020 weggeveegd.”
Mannen
Wat verder opvalt, is dat de levensverwachting van mannen in alle 29 bestudeerde landen sterker is afgenomen dan die van vrouwen. De grootste afnames in levensverwachting zien we daarbij in de Verenigde Staten waar de levensverwachting van jongens die in 2020 geboren zijn 2,2 jaar lager uitvalt dan die van jongens die in 2019 het levenslicht zagen. De Verenigde Staten worden op de voet gevolgd door Litouwen waar de levensverwachting voor jongens die in 2020 geboren zijn 1,7 jaar lager uitvalt dan die van pasgeboren jongens in 2019.
De grote afnames in levensverwachting die we in de VS zien, kunnen deels verklaard worden door de opmerkelijke toename in sterfte onder mensen jonger dan zestig, zo vertelt onderzoeker Ridhi Kashyap. “Terwijl in het grootste deel van Europa de toename in sterfte onder zestigplussers juist bijdroeg (aan de verlaagde levensverwachting, red.).” De analyse van de onderzoekers wijst verder uit dat de afname in levensverwachting in de meeste landen te herleiden is naar coronasterfte.
“Het feit dat onze resultaten laten zien dat COVID-19 zo’n grote, directe impact heeft (op de levensverwachting, red.) benadrukt nog maar eens hoe schokkend de pandemie voor veel landen is geweest,” stelt Kashyap. Meer data en onderzoek is hard nodig om te achterhalen welk impact de pandemie wereldwijd – dus ook in lage- en middeninkomenslanden – heeft gehad.”
