Parasiet maakt zombie van honingbij

Nieuw onderzoek wijst erop dat parasieten wel eens de reden kunnen zijn van de instorting van het bijenrijk.

Het gaat in een aantal delen van de wereld niet goed met bijen. Ze lijden onder een syndroom. Het zogenoemde Colony Collapse Disorder (CCD). Dit syndroom houdt in dat werksters hun thuis verlaten (meestal ‘s nachts) waardoor hun samenleving ineenstort. De oorzaak van het syndroom is onbekend, maar wetenschappers hebben er wel ideeën over. Misschien lijden de werksters aan een ziekte of veroorzaakt een schimmel het rare gedrag. Ook een parasiet werd als mogelijke oorzaak genoemd.

Vlieg
Amerikaanse wetenschappers hebben die laatstgenoemde mogelijke boosdoener nu onder de loep genomen. Ze bestudeerden hiervoor de vlieg Apocephalus borealis. Deze vlieg stopt haar eitjes in bijen. Wanneer de eitjes uitkomen, beïnvloeden de larven het gedrag van de bij. Ook doden ze de bij. Zo’n zeven dagen na zijn dood kruipen de larven uit de buik en kop van de bij.

Een larf kruipt uit het lichaam van de bij. Foto: John Hafernik.
Zombies
De wetenschappers bestudeerden honingbijen die de parasieten in hun lijfjes hadden. En ze ontdekten iets bijzonders, zo meldt het blad PLoS ONE. De bijen verlieten hun thuis en bleven schijnbaar zonder richtingsgevoel ronddolen. En wanneer hun laatste minuten zijn aangebroken, vertonen ze ook opvallend gedrag. Ze kunnen niet langer op hun pootjes staan. “Ze blijven (de pootjes, red.) strekken en vallen om,” vertelt onderzoeker Andrew Core. “Het leken wel zombies.” De vliegen lijken ook verantwoordelijk voor het feit dat veel bijen hun thuis ‘s nachts verlaten. Bijen die ‘s nachts de bijenkorf verlieten, hadden een aanzienlijk grotere kans parasieten aan boord te hebben dan bijen die overdag op pad gingen. Mogelijk verstoren de parasieten de biologische klok van de bijen.

Virus en schimmel
De honingbijen die door de parasieten waren gedood en de parasieten zelf bleken opvallend vaak een virus onder de leden te hebben dat onder meer de vleugels vervormt. Ook hadden ze vaak last van een schimmel. Beide problemen zijn door wetenschappers al wel eens aangekaart als mogelijke verklaringen voor het instorten van hele bijenkoloniën. Het lijkt erop dat de vlieg A. borealis hier een cruciale rol in speelt.

Een vlieg legt eitjes in de buik van de bij. Foto: Christopher Quock.
Nieuw
Uit een genetische analyse van de vliegen is al gebleken dat het dezelfde vliegen zijn die ook hommels aanvallen. De onderzoekers vermoeden dat de vliegen het pas sinds kort op honingbijen hebben voorzien. “Honingbijen zijn de best bestudeerde insecten ter wereld,” stelt onderzoeker John Hafernik. “Dus als de parasieten honingbijen al lang belagen dan hadden we dat vermoedelijk wel opgemerkt.” Vooralsnog hebben de onderzoekers de ‘zombie-bijen’ enkel in South Dakota en Californië aangetroffen. Maar als de parasiet honingbijen inderdaad nog maar sinds kort belaagt, kan het zomaar zijn dat de zombie-bijen op korte termijn op veel meer plaatsen gaan opduiken.

Dat het zo slecht gaat met de bijen is verontrustend. Bijen spelen een cruciale rol in het bestuiven van planten. Wanneer hun aantallen sterk teruglopen kan dat gevolgen hebben voor planten, dieren en de mens. Want ook wij mensen zijn onder meer voor voedsel en medicatie sterk afhankelijk van planten en dus bestuivers zoals de bij.

Bronmateriaal

"Deadly fly parasite spotted for first time in honey bees" - Eurekalert.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Bob Gutowski (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd