Het gaat niet goed met de bij. En wetenschappers hebben ontdekt dat pesticiden wel eens de boosdoeners kunnen zijn.
Al een aantal jaren hebben bijen, maar ook hommels het moeilijk. Vooral op het platteland. Hun aantallen lopen rap terug en het probleem heeft al een tijdje een naam: Colony Collapse Disorder. Hele populaties bijen verdwijnen van de ene op de andere dag. Waarom? Dat is onbekend.
Mogelijke oorzaken
Wel is er al veel onderzoek naar gedaan en zijn verschillende oorzaken aangedragen. Van het gebruik van mobiele telefoons tot parasieten. Ook werd wel eens geopperd dat pesticiden de boosdoener zouden zijn. Maar onduidelijk was altijd hoe deze pesticiden de bijen dan precies schade toebrachten. Wetenschappers besloten dat uit te gaan zoeken.
Experiment
De onderzoekers richtten zich op neonicotinoïden: pesticiden die veelvuldig worden gebruikt om insecten op afstand te houden. De onderzoekers stelden een nog in ontwikkeling zijnde kolonie hommels bloot aan een kleine hoeveelheid van de pesticide. De hoeveelheid was vergelijkbaar met de dosis waar hommels in het wild aan worden blootgesteld. Daarna kregen de hommels de gelegenheid om zes weken hun eigen gang te gaan. Aan het begin en aan het eind van het experiment wogen de onderzoekers de kolonie (met hommels, honing, pollen, etcetera) om te achterhalen of deze gegroeid was. Ook werd de aan pesticiden blootgestelde kolonie vergeleken met een controlegroep: een kolonie die niet aan pesticiden was blootgesteld.
Resultaten
De resultaten zijn tamelijk schokkend, zo meldt het blad Science. De aan pesticiden blootgestelde koloniën groeiden veel trager: hun gewicht was aan het eind gemiddeld twaalf procent lager dan dat van de controlegroep. Maar de onderzoekers ontdekten nog iets belangrijkers. De aan pesticiden blootgestelde kolonie bracht ook 85 procent minder koninginnen voort. En dat is een groot probleem, want deze koninginnen starten uiteindelijk na de winter weer hun eigen kolonie. Dat betekent dus heel concreet dat er na de winter zo’n 85 procent minder korven bij komen. En dat baart de onderzoekers grote zorgen. “Hommels bestuiven onze gewassen en wilde bloemen,” vertelt onderzoeker Dave Goulson van de universiteit van Stirling. “Het gebruik van neonicotinoïde pesticiden op gewassen met bloemen vormt duidelijk een bedreiging voor hun gezondheid en moet met spoed worden geëvalueerd.”
Het onderzoek van Goulson en zijn collega’s staat niet op zichzelf. In Frankrijk voerden wetenschappers een vergelijkbaar onderzoek uit, maar dan onder bijen. De wetenschappers lijmden microchips aan de buikjes van de bijen zodat ze ze konden volgen. En ook stelden ze de bijen bloot aan een pesticide. De blootgestelde bijen bleken daarna een twee tot drie keer grotere kans te hebben om onderweg te sterven. Waarschijnlijk doordat ze niet goed meer weten waar ze zijn en hoe ze ergens moeten komen. Uit simulaties bleek bovendien dat hele populaties bijen door toedoen van deze pesticiden in het nauw kunnen raken. Zo erg zelfs dat ze er niet meer bovenop komen.
Makers van pesticiden zorgen ervoor dat hun pesticiden niet dodelijk zijn voor bijen en hommels. Maar deze onderzoeken wijzen erop dat de pesticiden indirect toch dodelijk zijn. Een goede reden om de doses pesticiden nog eens onder de loep te nemen. Want we kunnen het ons niet veroorloven dat bijen en hommels straks verdwijnen. De organismen leveren namelijk een belangrijke bijdrage aan de voedselvoorziening: ze bestuiven heel wat eetbare gewassen. Wanneer ze dat niet doen, ziet het er voor die gewassen en dus ook voor ons slecht uit.
