Pluto kan weer een planeet worden!

In een paper pleiten onderzoekers voor een nieuwe definitie van het woord ‘planeet’. En dat is goed nieuws voor Pluto!

In 2006 kwam de International Astronomical Union (IAU) met een nieuwe definitie voor het veelgebruikte woord ‘planeet’. En sindsdien is een planeet “een hemellichaam dat zich in een baan rond de zon bevindt, genoeg massa heeft om een (vrijwel) ronde vorm aan te nemen en de omgeving van zijn baan heeft schoongeveegd van andere objecten“. De definitie was slecht nieuws voor Pluto. Het hemellichaam – dat tot die tijd als ‘planeet’ werd aangeduid – werd door de nieuwe definitie gedegradeerd tot dwergplaneet. En geloof het of niet, maar velen zijn daar nog steeds ontstemd over.

Nieuwe definitie
Voor al die ontstemde mensen hebben we nu goed nieuws. Want in een nieuw paper stellen onderzoekers voor om het woord planeet van een nieuwe definitie te voorzien. Belangrijkste reden? Het wordt volgens de onderzoeker tijd dat we naar de intrinsieke in plaats van de extrinsieke eigenschappen van hemellichamen gaan kijken als we besluiten om ze wel of niet als ‘planeet’ te bestempelen.

Intrinsiek versus extrinsiek
Wat betekent dat? Als je naar de huidige definitie kijkt, zie je dat een planeet pas een planeet genoemd mag worden als deze rond de zon cirkelt. Dat is een extrinsieke eigenschap die eigenlijk niet zoveel zegt over het hemellichaam zelf, maar meer over diens relatie met andere hemellichamen. Hetzelfde geldt voor het criterium dat een planeet pas een planeet mag heten als deze zijn baan heeft schoongeveegd. Laatstgenoemd criterium werd ‘planeet Pluto’ fataal. Want Pluto mag dan in tal van opzichten op een planeet lijken, hij heeft de omgeving van zijn baan niet schoongeveegd en mag dus geen planeet genoemd worden. In de huidige definitie is die extrinsieke eigenschap belangrijker dan alle intrinsieke eigenschappen bij elkaar. En dat is de omgekeerde wereld, zo schrijven de onderzoekers. En dus komen ze met een definitie die draait om de ‘intrinsieke fysieke eigenschappen’ van een planeet. “Een planeet is een hemellichaam met een kleinere massa dan sterren die nooit kernfusie heeft ondergaan en voldoende zwaartekracht bezit om een bolvorm aan te nemen“. Wie zich afvraagt hoe hij dat aan zijn kinderen uit gaat leggen, hebben de onderzoekers de definitie nog wat verder versimpeld: “ronde objecten in de ruimte die kleiner zijn dan sterren“.

Niet alleen Pluto, maar ook Charon zou – onder de nieuwe definitie – als planeet bestempeld worden. Afbeelding: NASA.

110 nieuwe planeten
Als de onderzoekers hun zin krijgen, zou ons zonnestelsel er in één klap 110 ‘planeten’ bij krijgen, waaronder Pluto. “Dit aantal zal toenemen naarmate astronomen meerdere planeten in de Kuipergordel ontdekken,” stellen de onderzoekers, die bovendien benadrukken dat niemand zal verwachten dat scholieren en studenten alle >110 planeten van ons zonnestelsel kunnen opdreunen. “Studenten kunnen een aantal (9? 12? 25?) belangrijke memoriseren. Ter vergelijking: er zijn 88 officiële sterrenbeelden en ongeveer 94 in de natuur voorkomende elementen, maar toch vinden de meesten het voldoende om er een paar te memoriseren. Zo zou het ook moeten zijn met planeten.”

Onhoudbare definitie
Wat gaat de IAU daarvan vinden? Tja, dat is natuurlijk de vraag. Maar volgens de onderzoekers kan die eigenlijk niet om de nieuwe definitie heen. Simpelweg, omdat de oude – met onze huidige kennis van zaken – niet langer houdbaar is. “Ten eerste erkent deze alleen planeten die rond onze zon draaien en dus niet planeten die rond andere sterren draaien of ‘eenzame planeten’. Ten tweede vereist deze het opruimen van de omgeving, iets wat eigenlijk geen enkele planeet in ons zonnestelsel kan, aangezien nieuwe kleine hemellichamen continu in banen terecht komen die de banen van planeten doorkruisen, denk bijvoorbeeld aan aardscheerders.” Bovendien betekent het dat een object naarmate het verder van de zon verwijderd is, groter zal moeten zijn om als planeet geclassificeerd te kunnen worden. Omdat een object naarmate het verder van de zon verwijderd is, groter zal moeten zijn wil deze in staat zijn om zijn directe omgeving schoon te vegen. Wat de onderzoekers verder tegen de borst stuit, is de huidige inconsistentie van het hele systeem. “De acht planeten die de IAU erkent, worden vaak aangeduid met bijnamen als ‘aardachtig’, ‘gasreus’ of ‘ijsreus’ en niemand zou beweren dat een gasreus geen planeet is. Maar de IAU beschouwt een dwergplaneet dan weer niet als een planeet. Wij vermijden die inconsistentie. Dus dwergplaneten en manen zoals Ceres, Pluto, Charon en de maan zijn gewoon planeten. Dat lijkt met name terecht in het licht van hun complexe geologie en geofysische processen.”

Met het paper – onder meer geschreven door Alan Stern, de man achter New Horizons‘ avonturen nabij Pluto en omgeving – is de toon gezet. Nu maar eens zien of het deuntje de IAU aanstaat…

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd