Positieve psychologie onthult de kracht van positiviteit

Onderzoek toont aan dat positieve emoties en gedachten veel meer voordelen met zich meedragen dan je zou verwachten. Je kunt er zelfs langer door leven.

Tegenvallers of teleurstellingen van de positieve kant bekijken, worden we daar nu daadwerkelijk een gelukkiger persoon van? Barbara Fredrickson, wetenschapster binnen de positieve psychologie, zegt van wel. Je kan er zelfs een totaal ander persoon door worden. Zo liet een man uit Amerika weten dat hij van zijn omgeving te horen kreeg dat hij een compleet ander mens is geworden nadat hij besloot positiever in het leven te gaan staan. Leeftijd maakt hierin niets uit, want deze man was destijds maar liefst 88 jaar oud toen positiviteit zijn leven veranderde.

Focus op mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden
Om een gelukkig gevoel te ervaren, is het nodig dat er ruimte in je hoofd wordt gemaakt voor positieve emoties. Denk hierbij aan emoties als plezier, hoop, tevredenheid, dankbaarheid en liefde. Volgens onderzoekers is aandacht voor deze positieve emoties de meest effectieve manier om de menselijke groei te bevorderen. Vanuit dit oogpunt is de positieve psychologie ontstaan: een stroming binnen de psychologie die zijn kracht haalt uit mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Volgens aanhangers van de positieve psychologie focust de traditionele klinische psychologie zich namelijk te veel op dit laatste. Er is volgens hen de afgelopen jaren te veel onderzoek gedaan naar trauma’s, afwijkingen en problemen, en te weinig naar positieve ervaringen en kwaliteiten. En laat dit volgens de aanhangers van de positieve psychologie nou net de oplossing kunnen zijn voor het bevorderen van het welzijn van de mensen.

Wanneer we een positieve emotie ervaren en ons goed voelen, verbreden we ons beeld. Afbeelding: jill111 / Pixabay
Waarom het goed is je goed te voelen
Barbara Fredrickson stelde zich de hamvraag: waarom is het goed je goed te voelen? Om hierachter te komen, heeft Fredrickson allereerst onderzoek gedaan naar de manier waarop positieve emoties de gedachten en het gedrag van mensen kunnen veranderen. Dit testte ze door met verschillende filmpjes positieve of negatieve emoties op te roepen bij proefpersonen die meededen aan haar onderzoek. Door de filmpjes werden de emoties vreugde, rust, angst en verdriet opgewekt. Hierna kregen de proefpersonen een afbeelding te zien waarop een standaard figuur is afgebeeld met daarnaast twee figuren die lijken op dit standaard figuur. De ene figuur is hierin een meer globale afbeelding en de ander is een meer gedetailleerde afbeelding. De opdracht voor de proefpersonen was om aan te wijzen welke van de twee vergelijkbare figuren het meest lijkt op de standaard figuur. Het bleek dat de proefpersonen waarbij positieve emoties waren opgewekt en die dus ook in een positievere stemming waren, kozen voor de globale figuur. Dit suggereert volgens Fredrickson een ‘broaden-patroon’ van denken. Wanneer we een positieve emotie ervaren en ons goed voelen, verbreden we namelijk ons beeld. Onze perspectieven worden op deze manier uitgebreid, waardoor we onder andere onze verbondenheid met anderen meer gaan zien en onze problemen vanaf een afstandje kunnen bekijken. We bouwen zo fysieke, intellectuele, psychologische en sociale capaciteiten op. Dit effect wordt door Fredrickson het ‘broaden-effect’ genoemd.

Build-effect
Als we er daarnaast een gewoonte van maken om deze positieve emoties op te zoeken, veranderen we en groeien we. Dit wordt het ‘build-effect’ genoemd. Doordat bovenstaande capaciteiten door het build-effect verder worden ontwikkeld, ontstaat er een opwaartse spiraal van positiviteit. Dit zorgt op den duur voor meer energie, betere werkuitkomsten, en betere sociale banden. Het maakt ons uiteindelijk ook aantrekkelijker. Wanneer je namelijk positiviteit uitstraalt door bijvoorbeeld vreugde of humor, word je al snel door anderen opgevat als een vriendelijk persoon. Positiviteit kan tegelijkertijd ook op anderen worden overgedragen. Mensen die hulp geven, zijn trots op hun goede daad en krijgen hiervan een goed gevoel. Plus, mensen die hulp ontvangen, voelen zich op hun beurt weer dankbaar. Uit het broaden-effect en het build-effect is de Broaden-and-Build Theory ontstaan die verklaart waarom het goed is ons goed te voelen.

“Wanneer er ten minste drie positieve emoties tegenover één negatieve emotie staan, kan een mens goed functioneren”

Waarom hebben we dan toch negatieve emoties nodig?
Negatieve emoties als boosheid, angst of droefheid hoeven niet per definitie vermeden te worden. “Positiviteit betekent niet het negeren van het negatieve. Het betekent het accepteren van en het leren omgaan met het negatieve,” verklaart bestsellerauteur en positiviteit-expert Mark Verhees. “Als negatieve emoties de overhand nemen, is er sprake van stress, een burn-out of depressiviteit. Alleen een betere balans tussen negatieve en positieve gedachten en emoties leidt hierbij tot een positieve verandering.” Verhees haalt hierbij de 3:1-theorie aan: “Wanneer er ten minste drie positieve emoties tegenover één negatieve emotie staan, kan een mens goed functioneren.” Het is dus belangrijk hoe je omgaat met negatieve emoties. “Als negatieve emoties de overhand hebben, heb je nergens meer zin in. Positieve emoties zijn nodig om moeilijkheden te overwinnen. Mensen die meer positieve emoties ervaren, tonen veel meer veerkracht,” verklaart Verhees. Wanneer je door positieve emoties moeilijkheden hebt overwonnen, ben je tegelijkertijd positief gegroeid. Positiviteit tijdens tegenslagen kan daarom ook indirect voorbereiden op latere harde tijden. Het is dus belangrijk dat er drie positieve gedachten tegenover één negatieve gedachte komen te staan. “Als we hier dagelijks kort de tijd voor nemen, verbetert de kwaliteit van ons leven,” aldus Mark Verhees.

Langer leven door positiviteit
Positieve emoties zijn gericht op de lange termijn, terwijl negatieve emoties zijn gericht op de korte termijn. Wanneer je een negatieve emotie ervaart, zorgt dit namelijk automatisch voor een snelle reactie. Denk maar aan de gedachte dat je gelijk wilt vluchten op het moment dat je angst ervaart. Deze snelle reacties op de korte termijn versmallen je perspectief, terwijl positieve emoties volgens de Broaden-and-Build Theory juist zorgen voor openheid en een breder perspectief, wat mee wordt genomen naar de toekomst. Dit zorgt ervoor dat positiviteit effectief is op de lange termijn, waardoor overlevingskansen worden vergroot.

Worden wij Nederlanders straks massaal 100 jaar en ouder? Lees hier wat onderzoekers daarvan denken!

Je goed voelen heeft niet alleen effect op de geestelijke gezondheid, maar ook op de lichamelijke gezondheid. De stress die ontstaat bij negatieve gedachten en emoties zorgen voor een verhoogde kans op hart- en vaatziektes, wat uiteindelijk levensbedreigend kan zijn. Doordat positieve emoties ruimte creëren in je hoofd, maken ze negatieve gedachten als het ware ongedaan en wordt je stressniveau verlaagd. Positieve emoties kunnen daarom ook hier de overlevingskansen verhogen, omdat ze de kans op lichamelijke problemen verkleinen. Positiviteit maakt je dus gelukkiger én gezonder. Het kan je omzetten, waardoor je optimistischer, veerkrachtiger en meer sociaal verbonden wordt. Wanneer we voordelen uit tegenvallers halen, en hier dus positieve betekenis aan geven, zou er veel veranderen in de psyche van de mens. Zelfs nog op je 88e levensjaar.

Marlou van den Broek (1994) is masterstudent Media en Journalistiek aan de Erasmus Universiteit. Ze heeft zich hiervoor gespecialiseerd in verschillende perspectieven van communicatieprocessen en mediagebruik. Hiermee ging ze aan de slag als redacteur van het verenigingsblad van haar studievereniging en als stagiaire op de communicatieafdeling van BNN/VARA. Daarnaast heeft ze zich tijdens haar minor verdiept in wetenschappelijke vraagstukken uit de psychologie. Verder schreef ze als communicatiemedewerker verschillende artikelen voor de goede doelen organisatie Plan Nederland.

Bronmateriaal

Fredrickson, B. L. (2003). The value of positive emotions. American Scientist, 91, p. 330-335.
Fredrickson, B. (2001). The role of positive emotions in Positive Psychology: The Broaden and Build Theory of positive emotions. American Psychologist. 56(3): p. 218-226.
Fredrickson, B. L., & Joiner, T. (2002). Positive emotions trigger upward spirals toward emotional well-being. Psychological Science, 13, p. 172-175.
Seligman, M. E. P., & Csiksentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An introduction. American Psychologist. 55(1): p. 5-14.
Garland, E., & Fredrickson, B. (2010). Upward spirals of positive emotions counter downward spirals of negativity: Insights from the Broaden-Build Theory and affective neuroscience on the treatment of emotion dysfunctions and deficits in psychopathology. Clinical Psychology Review, p. 849-864.
Verhees, M. (2016). De vibe: Stap in je geluksmodus. Bodegraven, Nederland: London Books.
Interview met Mark Verhees

Afbeelding bovenaan dit artikel: niekverlaan / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd