Q-koorts

 DOSSIER GEZONDHEID  Terwijl iedereen over de Mexicaanse griep praat, werken ook de bacteriën die Q-koorts veroorzaken gestaag door. De teller staat sinds deze maand op elf doden en ongeveer 2300 zieken. Het door de Mexicaanse griep overschaduwde gevaar, lijkt onterecht te worden onderschat. Tijd om dat recht te zetten!

Wat betekent Q-koorts?
Het woord laat eigenlijk al zien, waarom de ziekte het ondergeschoven kindje is. De ‘Q’ staat namelijk voor Query (vraag of vraagteken). Deze naam kreeg de ziekte zo rond de eerste uitbraak (1935); de mensen wisten niet zo goed wat ze met de ziekte aan moesten en waardoor deze veroorzaakt werd. Dat gebrek aan informatie lijkt ons ook nu – een slordige 75 jaar later – op te breken. Dokters herkennen de ziekte niet zo snel, waardoor behandeling – zeker kort na het uitbreken van de Q-koorts – te lang op zich liet wachten.

Wat is Q-koorts?
Q-koorts is een infectieziekte die door melkgeiten en –schapen wordt veroorzaakt. Deze dieren hebben de bacterie Coxiella burnetii in de gelederen en dragen deze over op de mens. De kans op besmetting is het grootst als de dieren lammeren – zo tussen februari en mei. De bacterie die Q-koorts veroorzaakt wordt beschouwd als een effectief wapen in een eventuele biologische oorlog.

Hoe gaat de besmetting in zijn werk?
De bacterie verspreidt zich ook door de lucht. Veel mensen lopen de Q-koorts op door het inademen van ‘besmette lucht’. En dan gaat het niet alleen om de lucht die nabij geiten- en schapenboerderijen hangt; de bacteriën kunnen zich over grote afstanden via de lucht verspreiden. Bovendien blijven de bacteriën vrij lang in de lucht hangen: soms wel een aantal maanden tot jaren. Dat maakt het lastig om de ziekte op korte termijn uit te schakelen. Het aantal besmettingen is de laatste jaren wel sterk toegenomen:

Wat zijn de ziekteverschijnselen?
Dat is het grote gevaar van Q-koorts: symptomen ontbreken soms. Zo hebben veel mensen – zonder het te weten – een leverontsteking. Sommige mensen worden helemaal niet ziek. Bij anderen lijkt de Q-koorts qua verschijnselen op griep. Doordat de bacteriën in het gehele lichaam kunnen doordringen, is het scala aan symptomen groot. De meest voorkomende klachten zijn: misselijkheid, zweten, spierpijn, hoesten, diarree en koude rillingen. Soms kan een longontsteking ontstaan. De symptomen duiken vaak pas twee of drie en soms zelfs zes weken na de besmetting op.

Kan de ziekte van mens op mens worden overgedragen?
Nee, dat is onmogelijk. Patiënten hoeven dan ook niet in quarantaine.

Waar bevinden de besmette bedrijven zich?
Deze kaart van het RIVM laat zien waar de door Q-koorts getroffen bedrijven zich bevinden.

Wie krijgen Q-koorts?

Deze kaart laat zien dat de ziekte zeer geconcentreerd voor komt. Met name in Brabant en Gelderland is het aantal besmettingen groot. Dat heeft alles te maken met de vele geiten- en schapenboerderijen.
Uit onderzoek is gebleken dat meer mannen dan vrouwen de ziekte krijgen. Tegelijkertijd is het risico op ernstige ziekte dan weer groter voor zwangere vrouwen. Datzelfde geldt ook voor mensen met een hartkwaal of een afweerstoornis.

Hoe wordt de ziekte behandeld?
Een antibioticakuur doet op korte termijn vaak wonderen. Toch hebben veel mensen ook lange tijd na de behandeling nog last van vermoeidheid. Deze is niet te behandelen en moet dus vanzelf overgaan.

Hoe kan de ziekte voorkomen worden?
Hygiëne is het toverwoord in dezen. Besmette bedrijven worden nauwlettend in de gaten gehouden en mogen hun geiten niet vervoeren. Gezonde bedrijven moeten elke twee maanden monsters nemen van hun tankmelk.
Om besmetting te voorkomen worden mensen in Noord-Brabant, een deel van Limburg en een deel van Gelderland ingeënt tegen de Q-koorts.

Wat doet de overheid?
Vooralsnog vrij weinig. Maar onder druk van CDA en PvdA vindt nu een onafhankelijk onderzoek plaats naar hoe de ziekte de komende drie jaar behandeld moet worden. Daarnaast worden alle geiten en schapen gevaccineerd en worden de drachtige geiten afgemaakt.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd