Gevaarlijke straling: welke risico’s lopen Japanners?

Op dit moment is de hoeveelheid straling nabij de Japanse kerncentrale Fukushima Daiichi erg hoog. Wat zijn precies de gezondheidsrisico’s voor de Japanners? Hoe gevaarlijk is radioactieve straling?

Om te beginnen is radioactieve straling niet ‘radioactief’. Daarom noemen wetenschappers radioactieve straling liever ioniserende straling. Ioniserende straling is straling die energetisch genoeg is om een elektron uit de buitenste schil van een atoom te slaan. Wanneer dit gebeurt, dan wordt een atoom geïoniseerd. Dit is gevaarlijk, want ionen kunnen ook andere atomen ioniseren. Hierdoor kunnen DNA-moleculen worden beschadigd en lichaamscellen veranderen.

Ioniserende straling is overal. Wist u dat er jaarlijks 2.000 mensen in Nederland overlijden aan straling? Eén op de twaalf gevallen van longkanker is het gevolg van het inademen van radonvervalproducten in huis. In bouwmaterialen en in de bodem zit het radioactieve edelgas radon. Radon vervalt in de lucht naar een aantal vaste vervalproducten die het longweefsel kunnen beschadigen. Vooral in nieuwbouwwoningen is de concentratie relatief hoog (30 Bq/m3).

Jodium-131
Zelfs in geringe mate kan straling dus al dodelijk zijn. Bij de problemen met de kerncentrale in Japan zijn verschillende gassen vrijgekomen, zoals jodium-131, cesium, xenon en krypton. Xenon en krypton worden niet door het lichaam opgenomen en hebben dus weinig effect. Jodium-131 en cesium wel. Zo wordt jodium gebruikt door de schildklier om hormonen aan te maken. Jodium-131 is echter schadelijk en geeft zogenoemde bètadeeltjes af. Als jodium-131 wordt opgenomen door de schildklier, dan kan dit leiden tot schildklierkanker. Na de ramp met de kerncentrale in Tsjernobyl in 1986 ontwikkelden meer dan 6.000 mensen schildklierkanker, waarschijnlijk door het drinken van besmette melk in de kindertijd. Jodium-131 lijkt geen effect te hebben op volwassenen.

Gelukkig is er een oplossing. Wanneer kinderen pillen krijgen met de niet-radioactieve isotoop van jodium, dan raakt de schildklier verzadigd met veilige jodium en neemt de klier geen radioactieve jodium meer op.

Daarnaast vervalt radioactief jodium binnen twee maanden na een kernramp.

Cesium-137
De effecten van cesium zijn nog niet voldoende in kaart gebracht om te bepalen wat de gezondheidsrisico’s zijn. Wel zijn wetenschappers het erover eens dat cesium-137 niet één plek in het lichaam aantast, maar het hele lichaam. Een hoge dosis cesium-137 zorgt waarschijnlijk voor een grotere kans op kanker. Maar let op: dit is wetenschappelijk nog niet bewezen!

Een nadeel is dat de halfwaardetijd van cesium-137 erg hoog is, namelijk dertig jaar. Deze straling blijft dus lang hangen.

TSUNAMI

Japan werd vrijdag getroffen door een tsunami. Waar waren de golven het hoogst?

Stralingsziekte
Een korte blootstelling aan straling kan leiden tot stralingsziekte. Des te hoger de dosis straling, des te groter de kans dat een persoon in coma raakt en overlijdt. Symptomen van stralingsziekte zijn vermoeidheid, huiduitslag, diarree, braken en misselijkheid.

Nabij de poort van de kerncentrale werd maandag 11.930 microsieverts straling per uur gemeten. Dat valt op zich nog wel mee. Een totale dosis van 4.000 tot 6.000 millisieverts (mSV) – oftewel 4.000.000 tot 6.000.000 microsieverts – is dodelijk. Op dit moment daalt de straling alweer en daarnaast is slechts een klein gebied getroffen, namelijk de kerncentrale en de directe omgeving.

WIST U DAT…

…de gevolgen van de Japanse tsunami zelfs vanuit de ruimte te zien waren?

Gevolgen
Het is moeilijk om nu al te zeggen wat de gevolgen zijn van de kernramp in Japan. De ramp is qua grootte vergelijkbaar met de gedeeltelijke meltdown in de Verenigde Staten in 1979. Een actiegroepering beweert dat jonge volwassenen in de nabije omgeving van de kerncentrale – die foetussen of baby’ss waren ten tijde van de Amerikaanse kernramp – vaker kampen met ziekten en een grotere kans hebben om te sterven aan een ziekte. Volgens wetenschappers valt dit wel mee en zijn er niet voldoende gegevens om de claims van de actiegroepering te bevestigen.

De situatie in Japan valt gelukkig nog mee. Volgens Japanse media is één Japanse werknemer blootgesteld aan een dosis van 100 mSV. Dit zorgt voor een verhoogde kans op kanker, om precies te zijn: een verhoging van een half procent. Deze dosis is vergelijkbaar met vijf CT-scans.

Daarnaast zijn bewoners vorige week direct geëvacueerd. Zelfs al verergert de situatie in Japan, dan nog zal het aantal slachtoffers meevallen. Tsjernobyl 2.0? Nee, dat is op dit moment nog overdreven.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd