Roker ziet vaker Y-chromosomen uit zijn lijf verdwijnen

roken

Ben je roker en van het mannelijk geslacht? Dan kan het zomaar zijn dat die sigaretten ervoor zorgen dat Y-chromosomen uit je bloedcellen verdwijnen. Dat blijkt uit onderzoek. Het kan mogelijk verklaren waarom mannelijke rokers vaker kanker ontwikkelen.

Roken brengt tal van gezondheidsrisico’s met zich mee. Zo hebben rokers bijvoorbeeld een grotere kans op kanker in een orgaan dat geen onderdeel uitmaakt van de luchtwegen. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat mannen een iets grotere kans op kanker in zo’n orgaan hebben dan vrouwen. En wetenschappers denken nu te kunnen verklaren hoe dat komt. Het heeft wellicht alles te maken met het Y-chromosoom, zo schrijven ze in het blad Science.

Meer dan 6000 mannen
De onderzoekers baseren hun conclusies op de gegevens van 6014 mannen. “We hebben eerder in 2014 al aangetoond dat er een verband is tussen het verlies van het Y-chromosoom in bloed en een grotere kans op kanker,” vertelt onderzoeker Lars Forsberg. “Nu hebben we getest welke factoren verband kunnen houden met het verlies van Y-chromosomen.” De onderzoekers testten veel uiteenlopende factoren, zoals leeftijd, bloeddruk, diabetes, alcoholgebruik en roken. “We ontdekten dat het verdwijnen van het Y-chromosoom uit een deel van de bloedcellen vaker voorkwam onder rokers dan onder niet-rokers.” Het suggereert voorzichtig dat roken ervoor zorgt dat het Y-chromosoom uit de bloedcellen verdwijnt.

Het Y-chromosoom

Het Y-chromosoom is één van de geslachtsbepalende chromosomen die de man rijk is (het andere is het X-chromosoom). Wanneer cellen zich delen, worden de chromosomen heelhuids doorgegeven aan de nieuwe cellen. Maar soms gaat het fout en krijgt een nieuwe cel het Y-chromosoom niet mee. Dat kan ook niet-rokers overkomen. Onderzoeken hebben aangetoond dat het regelmatig voorkomt – met name onder oudere mannen – dat Y-chromosomen verdwijnen. Roken lijkt er nu dus voor te kunnen zorgen dat Y-chromosomen nog frequenter uit bloedcellen verdwijnen.

Zware rokers
Het verband tussen het verdwijnen van het Y-chromosoom en roken bleek overigens sterk beïnvloed te worden door de frequentie waarmee mannen rookten. Zware rokers hadden vaker dan mensen die minder rookten Y-chromosomen verloren.

Roken en kanker
Hoe het verlies aan Y-chromosomen door toedoen van roken verband houdt met het ontwikkelen van kanker is nog niet helemaal duidelijk. De onderzoekers wijzen erop dat cellen in het bloed die Y-chromosomen kwijtraken, niet doodgaan. Ze blijven in leven, maar functioneren wellicht anders. Zo kan het zijn dat immuuncellen in het bloed die hun Y-chromosomen zijn kwijtgeraakt minder goed in staat zijn om kanker te bestrijden. Nader onderzoek zal daar meer duidelijkheid over moeten geven. “Samenvattend hebben we aangetoond dat er een verband is tussen een veelvoorkomende en te vermijden risicofactor – roken – en de meest onder mensen voorkomende mutatie: het verlies aan Y-chromosomen,” concludeert onderzoeker Jan Dumanski. “Deze ontdekking kan wellicht deels verklaren waarom mannen over het algemeen korter leven dan vrouwen en waarom roken juist voor mannen zo gevaarlijk is.”

Het onderzoek liegt er niet om. Maar er is ook goed nieuws, zo stellen de onderzoekers. Zo bestudeerden ze ook mannen die gerookt hadden, maar nu waren gestopt. Zij verloren hun Y-chromosomen nu net zo snel als niet-rokers dat deden. “Deze resultaten wijzen erop dat roken het verlies aan Y-chromosomen kan veroorzaken en dat dit proces omkeerbaar is,” stelt Forsberg. “Deze ontdekking kan rokers wellicht overhalen om te stoppen.”

Bronmateriaal

"Smoking and higher mortality in men" - Uppsala Universiteit (via Eurekalert.org)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd