Rook van e-sigaret veroorzaakt longkanker bij muizen

Opnieuw is een onderzoek verschenen dat aantoont dat de e-sigaret allesbehalve veilig is.

Amerikaanse onderzoekers verzamelden 60 muizen en stelden ze gedurende 54 weken bloot aan rook van e-sigaretten. Bij 40 muizen bevatte die rook nicotine. Bij de overige 20 muizen niet. maar liefst 9 van de 40 muizen (oftewel 22,5 procent) die aan e-sigarettenrook met nicotine waren blootgesteld ontwikkelden longkanker. Daarnaast bleken 23 van de 40 muizen (57,5 procent) een verhoogde celdeling in de blaas te hebben; een eerste stap in de richting van de abnormale weefselgroei die kenmerkend is voor kanker (zie kader). Hoewel geen van de 20 muizen die aan e-sigarettenrook zonder nicotine waren blootgesteld, kanker ontwikkelden, werd bij 17 ervan eveneens een verhoogde celdeling vastgesteld. “E-sigaretten veroorzaken DNA-beschadigingen in longweefsel van muizen en remmen de mechanismen die aan DNA-reparaties ten grondslag liggen af,” zo vertelt onderzoeker Moon-shong Tang aan Scientias.nl. “En zo veroorzaken ze longkanker.”

Met of zonder nicotine
Wat in het onderzoek van Tang en collega’s opvalt, is dat er een duidelijk onderscheid kan worden gemaakt tussen de muizen die aan rook met en muizen die aan rook zonder nicotine. “Afgaand op deze resultaten kun je concluderen dat een e-sigaret zonder nicotine veiliger is dan een e-sigaret met nicotine,” zo stelt Tang.

Nitrosamines
Het onderzoek van Tang en collega’s wijst uit dat alle effecten die de rook van e-sigaretten op de gezondheid van de muizen heeft, te herleiden is naar nitrosamines. “De afgeleiden van nicotine,” legt Tang uit (zie kader hieronder).

Tot voor kort werd aangenomen dat deze nitrosamines uit tabaksrook afgezet werden in de organen en het bloed van de roker. Afgaand op die aanname kon je met een bloedtest vaststellen hoe kankerverwekkend een bepaald tabaksproduct of de e-sigaret is. En in 2017 stelden onderzoekers op basis van dergelijke bloedtests vast dat in het bloed van gebruikers van e-sigaretten tot wel 95% minder NNAL (een aan NNK verwante nitrosamine) te vinden was dan in het bloed van gebruikers van tabaksproducten. En op basis daarvan werd geconcludeerd dat e-sigaretten een mooi alternatief waren voor de traditionele sigaret. Maar wat Tang en collega’s in hun studie aantonen, is dat in de cellen van zoogdieren van nature nitrosoniumionen te vinden zijn die direct de reactie aangaan met nicotine en zo kankerverwekkende nitrosamines – waaronder NNK – voortbrengen. Omdat die nitrosamines de cel vervolgens niet verlaten, kunnen ze ook nooit worden gemeten tijdens bloedtests waarbij men het nitrosamine-niveau buiten cellen bepaalt. Kortom: e-sigaretten met nicotine lijken afgaand op dit nieuwe onderzoek lang niet zo onschuldig als eerdere onderzoeken uitwezen. Het is zorgwekkend, vindt Tang. “Zoveel jonge mensen gebruiken e-sigaretten in de aanname dat ze veiliger zijn dan traditionele sigaretten. Maar e-sigaretten zijn niet veilig.”

Het onderzoek
Hoewel Tang die laatste conclusie vrij overtuigend ventileert, is hij ook de eerste om toe te geven dat zijn studie enkele beperkingen kent. Zo werd er met een kleine groep muizen gewerkt. En die muizen inhaleerden de rook niet zoals wij mensen zouden doen, maar werden in plaats daarvan geheel door de rook omringd, waardoor dus ook hun gehele lichaam eraan werd blootgesteld. Daarnaast zou je afgaand op de duur van het experiment ook kunnen concluderen dat deze muizen – die vaak niet veel ouder worden dan 1 tot 1,5 jaar – wel gedoemd waren om een aan ouderdom gerelateerde vorm van kanker te ontwikkelen. En bovenal blijft natuurlijk onduidelijk of e-sigarettenrook op mensen hetzelfde effect heeft als op muizen. Tang benadrukt echter dat zijn studie ook niet ontworpen is om de gezondheidseffecten die e-sigarettenrook op mensen heeft, bloot te leggen. “Tabaksrook is één van de gevaarlijkste stoffen waaraan mensen regelmatig worden blootgesteld, maar in hoeverre de rook van e-sigaretten een bedreiging vormen voor de menselijke gezondheid, weten we niet. Onze onderzoeksresultaten zijn niet bedoeld om vertaald te worden naar mensen, maar pleiten er in plaats daarvan voor dat de rook van e-sigaretten veel grondiger moet worden onderzocht voor we deze als veilig bestempelen.”

Nederlandse longartsen
Het is een argument dat steeds meer weerklank vindt; vorige week trokken bijvoorbeeld ook Nederlandse longartsen nog aan de bel en pleitten zelfs voor een algeheel verbod op de e-sigaret zolang onduidelijk is welke effecten deze op de menselijke gezondheid heeft. Tang kan zich daar ten dele in vinden. “Ik ben het ermee eens dat de e-sigaret verboden moet worden voor jongvolwassenen en niet-rokers.” Onduidelijk blijft – ook na dit nieuwste onderzoek – echter of ook tabaksrokers gebaat zijn bij een verbod op de e-sigaret. “Of een e-sigaret een goed alternatief is voor de gewone sigaret, weet ik niet.”

Het is een vraag waar deskundigen wereldwijd mee worstelen. Zeker nu steeds meer gebruikers van e-sigaretten zich bij hun huisarts melden met longklachten en in de laatste maanden in de VS alleen al 26 sterfgevallen naar de e-sigaret te herleiden zijn. Voor nu kan niet anders geconcludeerd worden dan dat de wetenschap achter de feiten aanloopt. En daar moet verandering in komen, willen we deze ‘vaping-epidemie’ een halt toe kunnen roepen. De onderzoeksgroep van Tang ziet dat ook in en hoopt het laatste onderzoek snel een vervolg te kunnen geven, zo vertelt onderzoeker Herpert Lepor. “We willen het aantal bestudeerde muizen uitbreiden, kijken naar het effect dat een kortere of langere blootstelling aan rook van e-sigaretten op de muizen heeft en verder onderzoeken welke genetische veranderingen de rook van e-sigaretten veroorzaken.”