Satellietbeelden bewijzen: de aarde verandert voortdurend

Onze planeet is allesbehalve saai. Kijk zelf maar!

Talloze satellieten draaien continu om de aarde heen en houden onze planeet nauwlettend in de gaten. Het resulteert in prachtige foto’s. En soms onthullen die kiekjes extreme veranderingen op een planeet die van een grote afstand zo’n rustieke Blue Marble lijkt te zijn.

Dag, ijsberg!
In november 2013 neemt de Pine Island-gletsjer op Antarctica afscheid van een ijsberg die zo’n 35 bij 20 kilometer groot is. Hoewel het regelmatig voorkomt dat een stuk ijs zich losmaakt van een gletsjer en het ruime sop kiest, is deze ijsberg toch bijzonder. Want hij is enorm: zo’n 50 procent groter dan eerdere ijsbergen die we in ditzelfde gebied het ruime sop zagen kiezen. Het is bijna niet voor te stellen hoe dat eruitziet: zo’n groot stuk ijs dat afscheid neemt van een gletsjer. Dankzij satellietbeelden hoeven we daarvoor echter onze fantasie niet aan te wenden: we kunnen het gewoon zien.

Afbeelding: Landsat 8 / NASA Earth Observatory.

Rupsje nooit genoeg
Van machtige ijsbergen naar…rupsen. Want ook de impact die zij op de wereld kunnen hebben, is soms vanuit de ruimte zichtbaar. Dat bewijzen onderstaande beelden waarop we het platteland van Rhode Island kunnen bewonderen. De foto boven is gemaakt in juli 2015 en laat prachtige, gezonde (groene) bossen zien. Precies een jaar later maakte dezelfde satelliet opnieuw een foto van het gebied. Maar nu verraden perzikkleurige vlekken dat de bossen zwaarbeschadigd zijn. Wie dat op zijn geweten heeft? Een ongeveer zeven centimeter lange rups! Deze teisterde – samen met zijn vele vriendjes dit gebied in de zomer van 2016 en vrat heel wat bomen kaal. De opkomst van de rupsen wordt in verband gebracht met uitzonderlijk droge weersomstandigheden. Deze verzwakte de schimmels die op de bodem van het bos leven en normaliter de rupsen van de plakker (een nachtvlinder) in toom houden.

Afbeelding: Landsat 8 / U.S. Geological Survey (USGS).

Van onderen!
Van Rhode Island reizen we naar Alaska, waar een satelliet een prachtige foto maakte van een indrukwekkende aardverschuiving. Materiaal op een meer dan 1200 meter hoge helling begon te schuiven en dumpte een grote hoeveelheid puin op de nabijgelegen Lamplugh-gletsjer. Naar schatting denderde het materiaal wel één minuut lang van de helling af en een deel ervan zou – na een flinke glijpartij over de gletsjer – bijna 10 kilometer verderop tot stilstand zijn gekomen.

Afbeelding: Landsat 8 / U.S. Geological Survey (USGS).

Maatje groter
Ook in India kan een satelliet na enige tijd voor verrassingen komen te staan, zo bewijzen de beelden hieronder. De foto bovenaan werd in 1991 gemaakt en laat New Delhi zien. Hetzelfde gebied werd 25 jaar later nog eens gefotografeerd. Het verschil is overduidelijk. We zien hier een stad die in 25 jaar tijd gegroeid is van 9,4 miljoen naar 25 miljoen inwoners. En New Delhi is nog niet klaar met groeien: tegen 2030 heeft de stad naar verwachting 37 miljoen inwoners.

Afbeelding: Landsat 5 & 8 / U.S. Geological Survey (USGS).

Piepklein ijskapje
Door naar Canada, of nauwkeuriger gezegd: Ellesmere-eiland, een eilandje in de Noordelijke IJszee. Ten noorden van de St. Patrick-baai vinden we op dit eiland twee ijskappen die in elf jaar tijd ongelofelijk hard zijn gesmolten. De ijskappen – die naar schatting zo’n 5000 jaar geleden het levenslicht zagen – dreigen dan ook op korte termijn compleet te verdwijnen. De grootste ijskap is sinds 1959 maar liefst 93 procent kleiner geworden. En ook van de kleine ijskap is in vergelijking met de situatie in 1959 nog maar zo’n 6 procent over.

Afbeelding: NASA Earth Observatory.

Dam
Waar ook heel wat is veranderd, is in Brazilië. De oorzaak? Een stuwdam in de Uatumâ-rivier. Door de aanleg van de dam is zo’n 2360 vierkante kilometer regenwoud onder water komen te staan. Het betekent dat zo’n 100.000 ton aan vegetatie nu met water bedekt is. Bovendien tast de dam een groot deel van het leefgebied van de Waimiri-Atroari aan. Onderzoek wijst uit dat de stuwdam nog niet eens de helft van de energie oplevert die de Brazilianen verwacht hadden.

Afbeelding: United Nations Environment Programme (via NASA).

Plasje
In de lente en zomer ontstaan op de Groenlandse ijskap smelwatermeren en -riviertjes. Maar vorig jaar ontstonden die nabij de kust – door toedoen van hoge temperaturen – wel heel erg vroeg. Daarvan getuigen ook deze foto’s. De bovenste is gemaakt op 10 juni 2014. De onderste op 15 juni 2016. Als er eenmaal smeltwater op de ijskap staat, ontstaat een soort sneeuwbaleffect: het donkere oppervlak van de meren absorbeert – in tegenstelling tot het reflecterende ijs – zonlicht, waardoor het ijs versneld smelt.

Afbeelding: Earth Observing 1-satelliet & Landsat 8 / NASA Earth Observatory.

Laten we een eiland maken
Saai is het ook nooit in de Verenigde Arabische Emiraten. De afgelopen decennia is daar heel wat veranderd. De foto bovenaan werd in 2001 gemaakt. Krap 10 jaar later was de kustlijn radicaal veranderd. Er zijn twee ‘palmeilanden’ bijgekomen: Palm Jebel Ali en Palm Jumeirah. Ten noorden daarvan vinden we nog een groepje kleine eilanden dat vanwege de vorm ook wel aangeduid wordt als ‘The World’.

Afbeelding: Landsat 7 / U.S. Geological Survey (USGS).

Nog eentje dan. Hiervoor reizen we af naar Patagonië, een regio in Chili. De bovenstaande foto is gemaakt in 1986 en laat twee riante gletsjers zien. De foto eronder werd gemaakt in 2002. De gletsjers zijn in de tussenliggende periode zichtbaar veranderd. De gletsjer aan de linkerkant heeft zich bijna 10 kilometer teruggetrokken. De gletsjer aan de rechterzijde is bijna 2 kilometer korter geworden.

Afbeelding: Landsat 5 & 7 / U.S. Geological Survey (USGS).

Satellietbeelden zoals in dit artikel helpen onderzoekers om veranderingen op aarde op te sporen, op de voet te volgen en te verklaren. En ze herinneren ons eraan dat onze grote planeet uitermate gevoelig is.

Bronmateriaal

NASA
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door Landsat 5 & 7 / U.S. Geological Survey (USGS).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd