Satellieten fotograferen een door het coronavirus verlaten Venetië

De gevolgen van de coronacrisis zijn zelfs vanuit de ruimte onmiskenbaar.

Italië is hard getroffen door het coronavirus. Volgens de laatste cijfers is het virus inmiddels bij bijna 169.000 Italianen vastgesteld. En meer dan 22.000 Italianen zijn aan het virus bezweken. Het zette de Italiaanse overheid aan tot het omarmen van een strikte lockdown. Het leidde tot uitgestorven straten en zelfs in Venetië – waar mensen normaliter door elkaar heen krioelen – viel het leven compleet stil.

Paasweekend
Dat is ook goed te zien op satellietbeelden, gemaakt door twee satellieten die samen de Copernicus Sentinel-2-missie vormen. Zeker als we de beelden die tijdens het paasweekend gemaakt werden, naast de beelden leggen die in het paasweekend van 2019 werden geschoten.

Waar het in 2019 in de door toeristen zo aanbeden kanalen van Venetië nog wemelde van de bootjes, is er in het paasweekend van 2020 bijna geen boot te zien. En ook de haven waar in 2019 nog enkele cruiseschepen aangemeerd lagen, is in 2020 leeg.

Afbeelding: gebaseerd op Copernicus Sentinel data (2019-20) / verwerkt door ESA, CC BY-SA 3.0 IGO.

Helder water
Wat verder opvalt, is dat de wateren rondom Venetië aanzienlijk helderder zijn dan vorig jaar. Ook dat is te herleiden naar de coronacrisis. Wanneer de wateren in en rondom de toeristische trekpleister drukbevaren worden, worden ook de sedimenten op de bodem in beweging gebracht, waardoor het water troebel wordt. Nu de bootjes aangemeerd liggen, keren de sedimenten terug op de bodem, waar ze – zeker bij windstille omstandigheden – onaangeroerd blijven liggen. En dat zorgt voor helderder water.

Links de situatie op 20 februari. Rechts de situatie op 19 maart. Afbeelding: Copernicus Sentinel-2-missie.

Lagune
Dat zie je ook goed op de beelden hierboven, eveneens gemaakt door de Copernicus Sentinel-2-satellieten. Helemaal links zie je de Lagune van Venetië op 20 februari, toen er nog geen beperkende maatregelen golden. Er zijn heel wat boten actief in het water ten noorden van Venetië. Ze varen bijvoorbeeld naar Murano, maar ook naar de noordelijker gelegen luchthaven. Heel anders was de situatie op 19 maart, toen de beperkende maatregelen al een dag of tien golden. Er is bijna geen scheepvaart te zien en de wateren zijn aanzienlijk helderder.

Luchtvervuiling
Lege straten en verlaten vaarwegen zijn niet de enige aanwijzing dat de aarde de afgelopen maanden rap veranderd is. Eerder bleken satellieten ook uit de luchtkwaliteit af te kunnen leiden dat het leven in veel landen (bijna) stil is komen te liggen. Eerder deze week bleek uit data van de Copernicus Sentinel-5P-missie bijvoorbeeld nog dat de stikstofdioxideconcentraties in steden als Madrid, Milan en Rome met wel 45 procent is afgenomen. En in Parijs werd zelfs een afname van 54 procent genoteerd. Het is allemaal te herleiden naar het feit dat mensen in een poging de verspreiding van het nieuwe coronavirus te beperken, zoveel mogelijk thuis blijven. Hierdoor zijn er minder voertuigen – een belangrijke bron van stikstofdioxide – op de weg. Ook zijn veel fabrieken dicht.

De stikstofconcentraties in het zuiden van Europa zijn flink afgenomen, zo blijkt uit satellietgegevens. Afbeelding: Copernicus Sentinel-5P / ESA.

Ook in Nederland is de luchtkwaliteit verbeterd, zo liet het KNMI eind vorige maand weten. Data verzameld door het Nederlandse satellietinstrument Tropomi leidde het instituut tot de voorzichtige conclusie dat er door toedoen van de coronamaatregelen 20 tot 60 procent minder vervuilende stoffen worden uitgestoten.

Satellieten zullen ook de komende maanden worden ingezet om uit te zoeken welke impact het coronavirus op onder meer de luchtkwaliteit heeft. Maar daarnaast wordt er met behulp van satellieten ook gekeken of luchtverontreiniging zelf van invloed kan zijn op COVID-19. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht hoe het zit met de overlevingskansen van het virus op fijnstof in de lucht. Ook worden satellieten gebruikt om helder te krijgen of het virus enigszins seizoensgebonden is en bijvoorbeeld minder goed functioneert bij hogere temperaturen. Daarnaast zijn onderzoekers ook nieuwsgierig of luchtvervuiling van invloed is op de overlevingskansen van mensen die het virus oplopen. Eerder deze maand deponeerden onderzoekers al het idee dat mensen die in gebieden leven waar de luchtkwaliteit slechter is, een grotere kans hebben om door toedoen van het virus te overlijden.

Bronmateriaal

"Deserted Venetian lagoon" - ESA
"COVID19 reveals human impact on environment: example of Venice water transparency seen by Copernicus" - Copernicus Marine Environment Monitoring Service
Afbeelding bovenaan dit artikel: gebaseerd op Copernicus Sentinel data (2019-20) / verwerkt door ESA, CC BY-SA 3.0 IGO.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd