Saturnus blijkt toch geen stenen hart te hebben

In plaats daarvan is het hart van de indrukwekkende gasreus ‘soep-achtig’.

Dat schrijven onderzoekers in het blad Nature Astronomy. Ze baseren zich op ‘golfjes’ in het prachtige ringenstelsel dat rond Saturnus te vinden is.

Seismograaf
Net zoals aardbevingen grote delen van onze planeet in beweging kunnen brengen, zorgen ook trillingen in het hart van Saturnus ervoor dat de gasreus beweegt. En dat veroorzaakt weer golfbewegingen in de ringen rond Saturnus. Wetenschappers hebben die golfbewegingen – geregistreerd door ruimtesonde Cassini – nu bestudeerd, om een beter beeld te krijgen van het binnenste van Saturnus.

Seismograaf
“We gebruikten Saturnus’ ringen als een enorme seismograaf om trillingen in de planeet te meten,” vertelt onderzoeker Jim Fuller. “Het is voor het eerst dat we in staat zijn geweest om de structuur van een gasreus op deze manier te ontrafelen. En de resultaten zijn behoorlijk verrassend.”

Met soep gevuld hart
Zo wijst alles erop dat Saturnus geen rotsachtige kern heeft, maar dat het hart van de gasreus eerder een soort soep is, bestaande uit ijs, gesteente en vloeibare metalen. Die ‘soep’ is wel wat geordender dan de gemiddelde soep hier op aarde. “Waterstof en heliumgas in de planeet mengt zich naarmate je naar het hart van de planeet reist, geleidelijk aan met meer en meer ijs en gesteente,” legt onderzoeker Christopher Mankovich uit.

Groot hart
Ook blijkt het hart van Saturnus groter te zijn dan gedacht; het maakt zo’n 60 procent van de diameter van de planeet uit. Het hart is zo’n 55 keer zwaarder dan de aarde, waarbij ijs en gesteente 17 aardmassa’s beslaat en de resterende massa voor rekening komt van waterstof en helium.

Het idee dat trillingen in het hart van Saturnus voor subtiele golfjes in de ringen zorgt, is niet nieuw; al in de jaren negentig van de vorige eeuw ontstond het vermoeden dat de ringen de bewegingen van Saturnus registreerden. In 2003 kon dat dankzij data, verzameld door ruimtesonde Cassini, bevestigd worden. En nu zijn de golfbewegingen in de ringen dus gebruikt om een beeld te krijgen van het binnenste van Saturnus. “Saturnus beeft altijd, maar wel heel subtiel,” aldus onderzoeker Christopher Mankovich. “Het oppervlak van de planeet beweegt elke één tot twee uren met ongeveer 1 meter. De ringen pikken de verstoringen als een seismograaf op en beginnen te wiebelen.”

De bevindingen zijn in lijn met metingen van ruimtesonde Juno, die momenteel rond de gasreus Jupiter cirkelt. De metingen wijzen erop dat ook deze gasreus een soep-achtige kern heeft. Tegelijkertijd roept het onderzoek ook nieuwe vragen op, bijvoorbeeld over het ontstaan van gasreuzen. Aangenomen werd dat deze planeten eerst een rotsachtige kern ontwikkelden en daarna pas grote hoeveelheden gas naar zich toetrokken. Maar als de kernen er inderdaad zo uitzien als dit nieuwe onderzoek suggereert, lijkt het erop dat gasreuzen zich al veel eerder in hun ontwikkeling gassen toe-eigenen.

WIST JE DAT…
…de ringen van Saturnus heel snel aftakelen?

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd