Sauropoda: de echte groten der aarde

Iedereen heeft het altijd over de T. rex. Maar de echte groten der aarde: dat waren toch echt de Sauropoda!

De Sauropoda is een groep plantenetende dinosaurussen. De dieren heersten lange tijd over de aarde. Op alle continenten – zelfs op Antarctica – zijn resten van de plantenetende dinosaurussen teruggevonden.

Soorten
Sauropoda is een onderorde die weer onder te verdelen valt in tal van soorten. Want Sauropoda waren er in allerlei maten. Hele kleintjes, maar ook uitzonderlijk grote. Sterker nog: de grootste landdieren die ooit op aarde hebben rondgelopen behoren tot de Sauropoda!

Nek
De Sauropoda brachten het grootste deel van hun leven op vier benen door. Het waren echte planteneters. Sommige wetenschappers vermoeden dat de dieren daar ook hun lange nekken aan te danken hebben. De opvallend lange halzen kwamen prima tot hun recht wanneer de dieren groen van grotere hoogte moesten plukken. Anderen vermoeden dat de lange nek ervoor zorgde dat de dinosaurussen zonder veel te hoeven lopen toch veel voedsel tot zich konden nemen: de halzen konden immers een flink oppervlak beslaan. Zo zouden de dieren veel energie hebben bespaard. Hoewel de nek toch één van de meest kenmerkende eigenschappen van deze dinosaurussen is, is dus nog niet helemaal duidelijk welke functie deze nu precies had.

Sauropoda in Duitsland. Afbeelding: Gerhard Boeggemann (via Wikimedia Commons).

De opvoeding
Jonge Sauropoda kwamen in een ei ter wereld. De grootte van zo’n ei verschilde natuurlijk per soort. Er zijn eieren van zo’n 27 centimeter lang teruggevonden, maar er zijn ook eieren bekend die maar de helft zo lang zijn. Onduidelijk is wat de moeder na het leggen van het ei deed. We weten nog altijd niet of de moeder (en/of vader) bij de eieren in de buurt bleef, de jongen verzorgde of de handen er helemaal van af trok. Sommigen denken dat jonge en volwassen Sauropoda niet met elkaar optrokken vanwege het verschil in grootte. De kleintjes zouden heel gemakkelijk vertrapt worden door de ouderen. Wetenschappers hebben in het verleden wel voetstappen van Sauropoda teruggevonden die erop wijzen dat jongvolwassen en volwassen Sauropoda samen optrokken. Mogelijk gebeurde dat pas wanneer het grootste verschil in grootte geschiedenis was. Het is ook best mogelijk dat bepaalde soorten Sauropoda wel voor hun jong zorgden en anderen weer niet. Zo zijn er sporen van Phuwiangosaurussen teruggevonden die erop wijzen dat volwassen dieren wel met hele jonge soortgenoten optrokken. Mogelijk werden jonge dino’s van deze soort dus wel door hun ouders opgevoed.

Een nagebouwd skelet van de Argentinosaurus. De grootte van het beest wordt vooral duidelijk als u kijkt naar de mensen die naast het skelet staan. Foto: Eva K. (via commons.wikimedia.org/wiki/File:Argentinosaurus_DSC_2943.jpg).
Maatje XXXXXL
Zoals gezegd waren Sauropoda er in allerlei maten. Sommige dinosaurussen uit deze onderorde waren slechts enkele meters lang, maar ook de grootste dinosaurussen ooit gevonden behoren tot de Sauropoda. De Argentinosaurus gaat bijvoorbeeld de boeken in als het zwaarste en het langste landdier dat ooit geleefd heeft. Het beest kon naar schatting wel 37 meter lang worden en kon gemakkelijk 80.000 kilo wegen. Zo’n enorm lijf vroeg natuurlijk om een hoop onderhoud. De dinosaurus bracht het grootste deel van zijn leven dan ook waarschijnlijk etend door. Toch is Argentinosaurus niet de grootste dinosaurus ooit. Die eer lijkt weggelegd voor de mysterieuze Amphicoelias fragillimus. In 1878 werd één bot van dit beest teruggevonden. Helaas is dat bot weer kwijtgeraakt, maar gelukkig zijn er nog wel uitgebreide beschrijvingen van overgebleven. Op basis van die beschrijvingen heeft onderzoeker Kenneth Carpenter een schatting van de grootte van A. fragillimus gemaakt. En die schatting liegt er niet om. De dinosaurus zou 58 meter lang zijn geweest. Het hoogste punt op de rug was 9,25 meter hoog en het beest had een gewicht van meer dan 122.000 kilo!

Zo groot was de Amphicoelias fragillimus volgens Carpenter. Afbeelding: Dropzink (via Wikimedia Commons).

Vijanden
Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar ook deze gigantische planteneters hadden vijanden. Toch moest een vleesetende dinosaurus met honger wel van hele goede huize komen, wilde hij zo’n Sauropoda op het menu zien verschijnen. Ten eerste waren zeker de grote Sauropoda natuurlijk indrukwekkende verschijningen. Die hoogte werkte ook op een andere manier in hun voordeel: vleeseters konden moeilijk bij het zwakste punt van de dinosaurussen – de nek – komen. Daarnaast hadden de Sauropoda een lange staart waarmee ze flinke klappen uit konden delen. Wanneer de Sauropoda in een groepje bijeen waren, hadden roofdieren hoogstwaarschijnlijk helemaal geen schijn van kans.

Net zoals de meeste dinosaurussen verdwenen ook de Sauropoda door toedoen van een massa-extinctie van de aardbodem. Dat gebeurde zo’n 65 miljoen jaar geleden. Maar natuurlijk verdwenen de dino’s nooit helemaal: restanten van Sauropoda worden nog altijd met grote regelmaat op tal van plekken teruggevonden. Het zijn de bewijzen van een soort die in zijn hoogtijdagen over vrijwel de gehele aarde heerste. Ook bewijzen ze dat de Sauropoda dieren waren om rekening met te houden. Het waren geen vleeseters, maar voor veel organismen waarschijnlijk toch wel redenen om een blokje om te gaan.

Bronmateriaal

"The energetics of low browsing in sauropods" - Royalsocietypublishing.org
"Biggest of the big: a critical re-evaluation of the mega-sauropod Amphicoelias fragillimus" - Econtent.unm.edu
"Argentinosaurus feeding" - BBC.co.uk
Boek: Introduction to the study of dinosaurs. Door: Anthony J. Martin.
Boek: Biology of the Sauropod Dinosaurs: Understanding the Life of Giants. Door: Nicole Klein, e.a.
Boek: Dinosaurs: A Concise Natural History. Door: David E. Fastovsky, e.a.
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Debivort (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd