Schaliegas: het antwoord in de zoektocht naar groener Nederland?

GaspitIn grote delen van Nederland zit een heuse schat onder de grond: schaliegas. Het gas kan de staatskas spekken en ons helpen in onze eigen vraag naar gas te blijven voorzien. Maar dat wil nog niet zeggen dat het winnen van schaliegas per definitie een goed idee is…

Schaliegas

Schaliegas is aardgas dat gevangen zit in diepgelegen schalielagen. Dit is een compacte, moeilijk doorlaatbare gesteentelaag. Vanwege het hoge gehalte aan klei worden deze lagen ook wel schalies genoemd. Schaliegas is over het algemeen geografisch wijd verspreid en relatief moeilijk en duur om te winnen.

Gas nodig? U vraagt, Slochteren draait. Maar dat gaat veranderen: tegen 2030 is het gas daar vrijwel op. En wat dan? Dan zullen we gas moeten gaan importeren uit Rusland of Algerije. Maar dat heeft enkele belangrijke nadelen. We worden afhankelijk van buitenlandse leveranciers. En dan een dubbele tegenvaller: de staat moet voor gas gaan betalen én raakt de inkomsten uit gasproductie kwijt. Geen wonder dat de staat op zoek is naar een alternatief: schaliegas. Het gas kan ervoor zorgen dat we onze eigen boontjes kunnen blijven doppen én de staatskas spekken. Maar er zijn meer voordelen: de verbranding van schaliegas is redelijk milieuvriendelijk. Schaliegas levert per eenheid energie minder broeikasgas dan steenkool en olie. Ook kan schaliegas de benodigde energie leveren tijdens de overgang naar duurzame energie.

Waar zit het schaliegas? In met name Noord-Brabant, Zeeland en Oost Nederland. De plaatsen Boxtel en Helvoirt in Noord-Brabant en de plaatsen Marknesse en Luttelgeest in Flevoland staan in de picture voor een proefboring naar schaliegas. Foto: TNO
IWaar zit het schaliegas? In met name Noord-Brabant, Zeeland en Oost Nederland. De plaatsen Boxtel en Helvoirt in Noord-Brabant en de plaatsen Marknesse en Luttelgeest in Flevoland staan in de picture voor een proefboring naar schaliegas. Foto: TNO

Schaliegas heeft dus voldoende voordelen. Maar er zijn minstens zoveel nadelen. Omdat schaliegas in vergelijking met aardgas in kleine velden verdeeld is, zijn om de paar kilometer boorputten nodig. Dit leidt tot horizonvervuiling. Het kan maar zo zijn dat als u in de auto zit u kan gaan genieten van een prachtig boorputtenlandschap. In het dichtbevolkte Nederland is de kans groot dat er een bouwput in de buurt van de woonwijk staat en wat denkt u van geluidsoverlast en al dat werkverkeer? Het boren zelf is ook niet zonder gevaar. Om schaliegas te winnen, wordt verticaal in de grond geboord tot de schalielaag is bereikt. Van daaruit wordt horizontaal verder geboord en wordt de schaliesteen onder hoge druk met een mengsel van water, zand en chemicaliën gebroken. Dit breken van de schalie heet fracken. Het is mogelijk dat bij dit proces aardbevingen ontstaan als er in of nabij een actieve breukzone in een seismisch actief gebied geboord wordt. Die kans is bijvoorbeeld aanwezig in de omgeving van Boxtel (Noord-Brabant), één van de gebieden waar men graag naar schaliegas zou gaan boren. Vervuiling van de bodem, ondiep grondwater en oppervlaktewater kan optreden door lekkages op de boorlocatie. Dit zijn enkele mogelijke scenario’s die worden genoemd. Of boren echt risico’s oplevert? Daar zijn de meningen over verdeeld en is van te voren moeilijk te bepalen.

“Het feit is dat door het boren naar schaliegas het langer duurt voordat de gasvoorraad in Nederland opraakt, maar de vraag is of schaliegaswinning ecologisch verantwoord en rendabel is.”

Nut of noodzaak?
Er mogen dan ook voldoende nadelen zijn: schaliegaswinning blijft in de ogen van velen een mooi alternatief voor het langzaam leegrakende gasveld in Slochteren. Bovendien kan het gas op twee manieren helpen om te komen tot een meer duurzame energiemaatschappij: gebruik van kolen vervangen door gas of het geld dat we verdienen aan gas te investeren in hernieuwbare energie. “We zien wereldwijd een toenemende rol voor gas en daarnaast de opkomst van onconventioneel gas, zoals schaliegas. Het gas raakt nog lang niet op, maar het wordt wel steeds duurder en milieuonvriendelijker om het uit de grond te krijgen. Het feit is dat door het boren naar schaliegas het langer duurt voordat de gasvoorraad in Nederland opraakt, maar de vraag is of schaliegaswinning ecologisch verantwoord en rendabel is”, zegt Dr. Ir Rinie van Est van het Rathenau Instituut.

Nederland wil in 2050 en volledig duurzame energievoorziening hebben. Duurzame energie is beter voor het milieu, maakt Nederland minder afhankelijk van fossiele brandstoffen zoals gas, olie en kolen en is goed voor de economie. Maar er is nog een lange weg te gaan want de kostprijs van duurzame energie ligt op dit moment nog hoger dan van energie uit fossiele brandstoffen.

Uitstel of afstel
Minister Kamp van Economische Zaken maakte deze week bekend dat er voorlopig geen besluit wordt genomen over proefboringen naar schaliegas. Er komt eerst een onderzoek naar alle locaties waar proefboringen zouden kunnen plaatsvinden. Nu het besluit over het wel of niet boren naar schaliegas is uitgesteld, kan er nagedacht worden over de vraag of schaliegas nut heeft en noodzakelijk is. “Het rijk heeft besloten te gaan samenwerken met provincies, gemeenten en de watersector. Dat is een hele goede zaak. Het is niet denkbaar om te beginnen aan schaliewinning zonder inspraak van deze partijen. Het is echter ook belangrijk om de komende tijd de vraag of schaliegas nut heeft en of het noodzakelijk is politiek aan de orde te stellen”, benadrukt van Est. Wat de toekomst ons gaat brengen is nog even afwachten. Wat denkt u, is schaliegas het antwoord in de zoektocht naar een groener Nederland?

Wilt u meer informatie over schaliegas in Nederland? De studie ‘Verbreding van schaliegasdiscussie en handvatten voor besluitvorming‘ , uitgevoerd door het Rathenau Instituut, geeft een breed inzicht in afwegingen die, naast de veiligheids- en milieurisico’s, een rol spelen in de Nederlandse discussie over schaliegaswinning.

Bronmateriaal

"Schaliegas: resultaten onderzoek en verdere voortgang" – rijksoverheid.nl
"Argumentenkaart schaliegaswinning" – tno.nl
" Verbreding van schaliegasdiscussie en handvatten voor besluitvorming" – rathenau.nl
Interview: Dr. Ir. Rinie van Est, Rathenau Instituut
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door door AZAdam (cc via Flickr.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd