Scheef gebit te wijten aan eerste boeren

Pijnlijk hoge orthodonistkosten en zo’n nare beugel? Wetenschappers weten nu aan wie we het te danken hebben: de eerste boeren!

Zo’n tienduizend jaar geleden maakten mensen een carrièreswitch die de hele wereld veranderde. Onze voorouders stopten met jagen en verzamelen en werden boer. Dat ging heel geleidelijk, natuurlijk, maar langzaam maar zeker zorgde dat voor flinke veranderingen. Er konden beschavingen, steden en dorpen ontstaan en er kwam ruimte voor innovatie: vernieuwingen die het werk moesten vergemakkelijken.

Dieet
Ook het lichaam van de mens veranderde in de loop der tijd. De meeste veranderingen zijn te wijten aan toeval: genen die zich willekeurig verspreiden, oftewel: genetische drift. Maar er zijn ook veranderingen die daardoor niet te verklaren zijn. Bijvoorbeeld het korter worden van de kaak. Wetenschappers vermoedden altijd dat die ontwikkeling mede mogelijk werd gemaakt door het feit dat mensen boer werden en een ander dieet kregen. Maar hard bewijs bleef uit. Tot nu.

WIST U DAT?

Kaken
Wetenschappers verzamelden schedels van elf verschillende populaties. Zes van die populaties moesten het hebben van de landbouw. De rest moest het doen met jagen en verzamelen. En dat bleek zichtbaar te zijn aan de kaak. Zo hadden de jagers en verzamelaars langere en smallere onderkaken. Ook bleken er verschillen te zijn tussen de vorm van de gehemeltes van jagers en verzamelaars en boeren. En ook die verschillen leidden weer tot een andere manier van kauwen, zo concluderen de onderzoeker in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.

Orthodontist
Om er zeker van te zijn dat de overstap op de landbouw leidde tot andere kaken keken de onderzoekers ook nog naar andere factoren die van invloed konden zijn. Bijvoorbeeld de locatie waar mensen zijn opgegroeid of verschillen in klimaat. Maar de onderzoekers konden geen verband vinden. Ze moeten dan ook concluderen dat het overstappen op de landbouw en het nieuwe dieet dat daarmee samenhing leidde tot een kortere en minder robuuste kaak. Het gevolg: de tanden passen er niet altijd meer zo mooi in. En zo ontstond dan het beroep van orthodontist.

Hoewel het onderzoek redelijk overtuigend is, twijfelen sommigen toch nog aan de conclusies. Sommige wetenschappers wijzen er bijvoorbeeld op dat de onderzoekers de situatie wel heel erg versimpeld hebben. Zo stapten mensen niet van het ene op het andere moment over opeen nieuw dieet: dat ging gaandeweg en gedurende lange tijd gingen mensen boeren, jagen en verzamelen. Anderen vermoeden dat ook andere factoren weldegelijk invloed hebben gehad op de ontwikkeling van een kortere kaak.

Bronmateriaal

"Crooked Teeth? Blame Early Farmers" - Sciencemag.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door D. Sharon Pruitt (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd