De ijsplaat staat op het punt een enorme ijsberg te baren. Maar dit heeft niets met klimaatverandering te maken.
Het zal niet lang meer duren – hooguit een paar maanden – en dan zal er een brok ijs dat twee keer zo groot is als New York afkalven van de Brunt-ijsplaat. In deze Antarctische ijsplaat zit al decennialang een grote scheur, die jarenlang kranig standhield. Tot 2012, toen de scheur in de ijsplaat ineens groter en groter werd en nu op het punt van afbreken staat. Maar of klimaatverandering als schuldige aan te wijzen is, valt ten zeerste te betwijfelen.
Brunt-ijsplaat
In de Brunt-ijsplaat zitten twee grote scheuren. Eén – de zogenaamde Halloween-scheur – verscheen voor het eerst eind oktober in 2016. Deze bleef vervolgens naar het oosten toe groeien naar een gebied dat bekend staat als de McDonald Ice Rumples. Vanuit het zuiden van de ijsplaat zit al 35 jaar een grote scheur. Deze begon zich ineens met een gretige 4 kilometer per jaar naar het noorden toe uit te strekken. Als deze zich verder naar het noorden toe uitbreidt, zal deze de Halloween-scheur ontmoeten en zal er een ijsberg ter grootte van 1500 vierkante kilometer afbreken.
Oorzaak
“Ik doe al meer dan vijftien jaar onderzoek in het gebied en heb de groei van de scheuren sinds het begin gevolgd,” zegt onderzoeker Hilmar Gudmundsson. “Satellietbeelden van de veranderde ijsplaat zijn veel gedeeld en er is veel gespeculeerd over de oorzaak. Wat veel mensen echter niet realiseren is dat dit een natuurlijk proces is en iets dat zich keer op keer heeft voorgedaan.”
Cyclus
Dat laatste blijkt volgens de onderzoeker uit historische kaarten uit 1915. “Die kaarten laten zien dat de ijsplaat destijds behoorlijk groot was,” legt hij uit. Tegen de tijd dat het Halley onderzoeksstation in de jaren vijftig werd opgericht, was de ijsplaat echter een stuk kleiner. Dit geeft aan dat er ergens na 1915 een grote ijsberg moet zijn afgebroken. Het onderstreept ons onderzoek dat afkalvingen vaker voorkomen en deel uitmaken van de natuurlijke cyclus en beweging van de ijsplaat.”
Klimaatverandering
De onderzoeker geeft aan de ernst van klimaatverandering niet te onderschatten. “We erkennen dat klimaatverandering een serieus probleem is en een grote impact heeft over de hele wereld, met name in Antarctica,” zegt Gudmundsson. “Maar er is geen aanwijzing dat deze specifieke gebeurtenis verband houdt met klimaatverandering.” De afkalving van de ijsplaat staat daarnaast al enige tijd op de agenda. “We volgen de beweging van de ijsplaat al jaren,” vertelt Gudmundsson. “Uit onze modellering blijkt dat deze afkalving volledig wordt verwacht. Daarom hebben we in 2014 ook aanbevolen om het Halley Station naar een nieuw en veilig onderkomen te verplaatsen.”
De Brunt-ijsplaat is een groot drijvend brok ijs van ongeveer 150 meter tot 250 meter dik. Omdat ijsplaten drijven, dragen ijsbergen die als gevolg van de breuken afkalven, niet bij aan de stijging van de zeespiegel. “Zodra de ijsberg afbreekt van de Brunt-ijsplaat, zal deze waarschijnlijk naar het westen afdrijven en langzaam opbreken in kleinere ijsbergen,” voorspelt onderzoeker Jan de Rydt.
