Nieuw onderzoek wijst erop dat de menopauze mede door toedoen van schoondochters tot stand is gekomen. Doordat vrouwen ergens tussen hun 50e en 60e in de overgang komen, wordt voorkomen dat ze de competitie met hun schoondochters aan moeten gaan.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Ecology Letters. Hun onderzoek kan mogelijk eindelijk verklaren waarom vrouwen zo relatief vroeg in hun leven al niet meer in staat zijn om voor nageslacht te zorgen.
Onderzoek
De onderzoekers baseren hun conclusies op een analyse van gegevens. Ze bestudeerden Finse kerkarchieven waarin huwelijken, geboortes en sterftegevallen beschreven stonden. De kerkarchieven besloegen een periode van 200 jaar: van 1700 tot 1900. In die periode waren er nog geen moderne anticonceptiemiddelen. Ook was de gezondheidszorg beperkt.
Kleinkinderen
Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen die na hun vijftigste geen kinderen meer kregen veel meer kleinkinderen hadden. Wanneer een vrouw op hoge leeftijd nog een kind kreeg en haar schoondochter op ongeveer hetzelfde moment een kind op de wereld zette, de overlevingskansen van beide baby’s sterk terugliepen. Beide kinderen hadden dan een twee keer grotere kans om voor hun vijftiende te sterven. Opvallend genoeg was dat niet het geval wanneer een moeder en dochter tegelijkertijd een kind op de wereld zetten.
Competitie
De voordelen die de menopauze voor het nageslacht heeft, kunnen helpen verklaren waarom de menopauze geëvolueerd is. Het onderzoek wijst erop dat moeders en dochters de competitie niet met elkaar aangaan, terwijl schoonmoeders en schoondochters dat wel doen. Dat is goed te verklaren. Het ultieme evolutionaire doel van de mensheid is het doorgeven en instandhouden van het eigen DNA. Moeders en dochters delen vijftig procent van hun DNA met elkaar en kunnen dus beter samenwerken dan de competitie aangaan. Voor schoonmoeders en -dochters ligt dat anders: zij kunnen beter de competitie aangaan en zo de kansen op het verspreiden van hun genen vergroten.
Zorgen
Ook onderschrijft de studie de theorie dat grootmoeders van oudsher een belangrijke rol speelden in de zorg voor hun kleinkinderen. Kleinkinderen hadden immers een grotere overlevingskans wanneer hun grootmoeder zelf geen kleine kinderen meer had. Dankzij de menopauze kan grootmoeder zich op de kleinkinderen richten. In het verleden betekende dat heel concreet dat ze voedsel voor familie kon verzamelen en de jonge kinderen tegen ziektes en ongelukken kon beschermen.
De onderzoekers zijn maar wat blij dat ze het mysterie ontrafeld hebben. “We zijn zo gewend aan het feit dat vrouwen de menopauze doormaken dat we vergeten hoe bizar het eigenlijk is,” stelt onderzoeker Virpi Lummaa. “Volgens de evolutietheorie zouden dieren zich gedurende hun hele leven voortplanten en dat is precies wat er in bijna elk bekend dier, inclusief mannen, gebeurd. Dus waarom zijn vrouwen zo verschillend?” Opvliegers, vermoeidheid, hormonale schommelingen, enzovoort: vrouwen lijken het te danken te hebben aan hun schoondochters.
