Er zijn nog zes steengoede ideeën in de race, maar welke worden er volgende week beloond met de ASN Bank Wereldprijs 2020 en krijgen een mooi geldbedrag dat helpt om die goede ideeën werkelijkheid te laten worden?
Als de coronacrisis één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat de wereld in korte tijd heel snel kan veranderen. En als dat in negatieve zin kan, moet dat toch ook in positieve zin kunnen, zo redeneren velen. Daarom gaan er ook steeds meer stemmen op om het na deze crisis allemaal anders – namelijk duurzamer en milieubewuster – te gaan doen.
Finalisten
En ook in Nederland borrelt het van de ideeën over hoe het anders zou kunnen. Dat blijkt wel uit het feit dat ook dit jaar weer veel Nederlandse start-ups zich met een duurzaam idee bij ASN Bank meldden, in de hoop de ASN Bank Wereldprijs in de wacht te slepen. Tijdens verschillende voorrondes is het aantal kanshebbers in de afgelopen maanden terug gebracht naar zes finalisten. Maar wie gaat er volgende week ook daadwerkelijk met de juryprijzen (een hoofdprijs van 25.000 euro, een tweede prijs van 15.000 euro en een derde prijs van 10.000 euro) en de publieksprijs (5.000 euro) vandoor? Dat is aan de jury én aan jou. Want je kunt nog tot woensdag 11 november stemmen op jouw favoriete onderneming. Nieuwsgierig naar wat de finalisten bedacht hebben? We stellen de finalisten en hun ideeën graag aan je voor!
HeatCycle
Het is misschien wel één van de bekendste manieren waarop je het klimaat en milieu kunt ontzien: korter douchen. Maar zelfs als je kort douchet, gaat er naast water nog iets bijzonder kostbaars verloren, zo ontdekten Auke de Vries en Sander Wapperom. Namelijk: warmte. “Het warme water loopt langs je lichaam, is dan nog ongeveer 37 °C, en stroomt gewoon weg,” aldus De Vries. En dat gebeurt niet alleen in de douche. “Naast douchen gebruik je namelijk nog veel meer water in huis en zelfs in koud water zit nog warmte.” Dat die warmte in het riool verdwijnt, is zonde. En dus hebben De Vries en Wapperom daar iets op bedacht: de HeatCycle. Het apparaat koelt het warme afvalwater af naar 2 graden Celsius en wint hiermee de warmte terug met behulp van een warmtepomp. Die warmtepomp verhoogt de temperatuur van (koud) water tot 60 graden Celsius, zodat het direct gebruikt kan worden om het huis te verwarmen of om – en dan is het cirkeltje weer rond – leidingwater te verwarmen.
En zo kun je een hoop aardgas besparen, zo blijkt uit een pilot-studie in The Green Village in Delft, waar de HeatCycle geïnstalleerd is in een woning waar een moeder en haar dochter wonen. “Tot twee weken geleden leverden we in deze woning enkel warm tapwater, maar vorige week is ook een koppeling gemaakt met de verwarming. Gedurende de maand september hebben we met het leveren van warm water ongeveer 22.5 m3 aardgas bespaard. Geëxtrapoleerd naar een gezin van vier is dat 540 m3 per jaar! En dat is enkel tapwater. Over een maand hebben we ook de eerste resultaten van de verwarming binnen. We verwachten in totaal ongeveer 650 m3 gas te kunnen besparen voor een gezin.”
De HeatCycle – die in nieuwbouwwoningen, maar ook in bestaande woningen kan worden toegepast – kan nu al op veel enthousiasme rekenen. “Een grote woningcorporatie is onder de indruk van de prestaties van de HeatCycle in The Green Village en wil volgend jaar, met ons, nog tien woningen uitrusten met ons product.” Maar de stap van een enkele pilot naar tien pilots is groot. En daarom zou het winnen van de ASN Bank Wereldprijs goed van pas komen. “Met het prijzengeld van de ASN Bank Wereldprijs kunnen we deze tien HeatCycles volledig produceren en dus tien gezinnen voorzien van circulaire warmte. Daarnaast is het netwerk van bedrijven met een soortgelijke drive voor ons heel waardevol evenals de publiciteit die bij (het winnen van) de wedstrijd komt kijken.” Want uiteindelijk moet het natuurlijk niet bij tien HeatCycles blijven. “Wij hopen dat over 5 jaar de HeatCycle dé standaard is voor de renovatie (en nieuwbouw). We zullen het product uitontwikkelen naar een totaaloplossing en hiermee zowel het laatste warmtelek in woningen dichten als de CO2-uitstoot drastisch verminderen. Daarnaast houden we het product betaalbaar zodat we echt schaal kunnen maken, want uiteindelijk kun je zo een grote impact hebben.”
BESE
Ook BESE is nog in de race voor de ASN Bank Wereldprijs. Het bedrijf richt zich op het succesvol herstellen van mariene natuurgebieden met behulp van biobased en bio-afbreekbare materialen. “Uit de praktijk leerden we dat natuur aan de kust – jonge mosseltjes, jonge plantjes – het maar niks vindt op een kale zandplaat en het ene na het andere natuur-herstelproject mislukt, omdat alles wegspoelt,” vertelt marien bioloog Malenthe Teunis. “Dit is een hardnekkig probleem – ook wel kip-ei probleem – nieuwe natuur heeft eigenlijk natuur nodig om veilig in op te kunnen groeien. We bedachten een oplossing: we bootsen de natuur deels na door een tijdelijke bioafbreekbare structuur aan te bieden.” De basis van de structuren – waarin planten zich kunnen wortelen of bijvoorbeeld oesters zich kunnen vestigen – is onder andere aardappelzetmeel, een reststroom uit de patatindustrie. Pilots hebben aangetoond dat de structuren – ook wel BESE-elements genoemd – in tal van ecosystemen werken. “Kwelders, oesterbanken, zeegrasvelden en mangroven,” somt Teunis op. “Overal geldt; jonge planten en dieren hebben elkaar nodig om te overleven in de dynamische kustzone. Wanneer geen of nauwelijks volgroeide planten of dieren aanwezig zijn, komt natuur maar moeilijk terug en kunnen de BESE-elements meerwaarde bieden en herstel versnellen.” De structuren doen dat door jonge planten en dieren in de eerste fase van hun levens weer een beschermde omgeving te geven. “Wanneer de planten en dieren eenmaal volgroeid staan en sterk genoeg zijn om de golven en stroming in de dynamische kustzone aan te kunnen, breekt de structuur langzaam af en laat deze een stukje natuur achter.”
Zo werkt BESE momenteel aan verschillende nieuwe, veelbelovende innovaties. “Bijvoorbeeld BESE Reef Paste, een pasta gemaakt van (oester)schelpengruis die op allerlei materialen te smeren is (steen/hout) en de vestiging van schelpdieren stimuleert. Schelpdieren (oesters/mosselen) vestigen namelijk met name op andere schelpdieren en wanneer deze afwezig zijn kan deze pasta zorgen voor een gunstig vestigingssubstraat voor deze soorten. Ook deze pasta is weer volledig biobased en bioafbreekbaar. Daarnaast werken we ook aan BESE mesh bags. Door ons werk in het veld komen we in diverse landen en op grote schaal plastic oesternetjes tegen. Plastic netjes waar men schelpen in legt en langs de kustlijn plaatst als golfbreker en vestigingssubstraat voor oesters. Maar deze netjes blijven achter in het natuurlijk systeem. We zijn nu bezig met een bioafbreekbaar oesternet dat lang genoeg sterk blijft om oesters te laten vestigen en na drie tot vier jaar volledig afbreekt. Daarnaast hebben we nu ook bioafbreekbare cable-ties ontwikkeld. De plastic variant wordt veel gebruikt voor koraalherstel, om koralen vanuit een koraalkwekerij op het rif te plaatsen. Wij hebben nu net de eerste bioafbreekbare cable-ties geleverd voor koraalrifherstel in het Great Barrier Reef, Australië, waarbij de cable-ties getest worden op hun effectiviteit en duurzaamheid op het rif.” Met al die plannen is BESE minstens zo dynamisch als de kustgebieden waarin de start-up actief is. Maar om alle ideeën snel op grote schaal toe te kunnen passen, zou het winnen van de ASN Bank Wereldprijs zeer welkom zijn. “Deze prijs kan ons een platform geven om onze oplossingen te delen met een breder publiek. Met deze aandacht hopen we nieuwe contacten te maken die ons direct of indirect helpen om meer natuurherstelprojecten te kunnen opstarten met onze producten en kennis.” BESE heeft daarbij een duidelijk doel voor ogen. “Er lopen nu op vijf continenten pilots met onze producten. We streven naar opschaling op deze continenten, met een focus op de VS, Australië en Europa. Met als doel meer dan 100 hectare natuur te herstellen in de komende vijf jaar.”
Forest Wool
Daarnaast kan ook Forest Wool de ASN Bank Wereldprijs nog in de wacht slepen. De start-up maakt kleding van dennennaaldenvezels. Een idee dat ontstond toen Tamara Orjola, die omringd door dennenbossen opgroeide in Letland, ontdekte dat er jaarlijks honderden miljoenen dennenbomen worden gekapt, waarna eigenlijk alleen het hout wordt benut. “Miljoenen kilo’s dennennaalden blijven onbenut,” zo vertelt ze. En dus besloot Orjola – die inmiddels aan de Design Academy in Eindhoven studeerde – om eens te kijken wat er mogelijk was met dennennaalden. Tijdens de experimenten ontdekte ze dat dennennaalden vezels herbergen en ontstond het idee om van die vezels kleding te gaan maken.
Bij kleding denken we vaak aan zachte, comfortabele materialen. Dat lijkt misschien lastig te rijmen met dennennaalden, maar na heel veel experimenteren is het Orjola toch gelukt om een comfortabel ‘Tree-shirt’ te maken: een t-shirt gemaakt van dennennaaldenvezels en gekleurd met pigment uit dennennaalden. “Op dit moment zijn dennennaaldenvezels net wat grover dan katoen of vlas, maar we zijn nog bezig om de vezels te verfijnen, waardoor ze geschikter zijn voor verschillende soorten stoffen,” legt Orjola uit. “Daarbij richten we ons op het vinden van de meest duurzame extractiemethoden, zodat ons product zo milieuvriendelijk mogelijk tot stand komt.”
De komende tijd hoopt Orjola het productieproces verder door te ontwikkelen. Het winnen van de ASN Bank Wereldprijs kan daarbij een impuls geven. “Ons doel is om een functionele stof te ontwikkelen die vergelijkbaar is met andere stoffen die van plantenvezels worden gemaakt.” Het moet resulteren in kleding die niet alleen bijzonder milieuvriendelijk is, maar tevens een eerbetoon aan de dennenboom vormt. “Het is belangrijk dat we elk deel van de boom gebruiken. Zo respecteren we de boom (…) en dragen we bij aan een duurzamere toekomst.”
Nog drie finalisten
Naast HeatCycle, BESE en Forest Wool zijn er nog drie andere finalisten in de race voor de hoofdprijs. Namelijk: FALAFVAL, Kumasi Drinks en Natulatte. FALAFVAL maakt falafel van groente-reststromen en laat zo zien dat veel voedselafval eigenlijk geen écht afval is, maar je er in veel gevallen nog een mooi en smakelijk product van kan maken. Kumasi Drinks maakt sappen van het vruchtvlees van de cacaovrucht. Dit vruchtvlees wordt gezien als een afvalproduct – men gebruikt voor de productie van chocolade alleen de bonen uit de cacaovrucht – maar is heel geschikt voor de productie van sappen en soda’s die overigens – heel verrassend – niet naar chocolade proeven én cacaoboeren een extra bron van inkomsten bieden. Natulatte vervangt melkpoeder in koffiemachines door een plantaardige melkpoeder. Deze vegan melkpoeder is niet alleen lekker, maar ook veel beter voor het milieu dan de koemelk-variant, omdat er veel minder water en land voor nodig is en de productie aanzienlijk minder CO2 genereert.
De ASN Bank Wereldprijs – bedoeld voor startende duurzame ondernemingen – wordt al sinds 2008 georganiseerd. Deelnemers aan de competitie maken niet alleen kans op een mooi geldbedrag, maar krijgen tevens coaching, publiciteit, training en een netwerk tot hun beschikking, waardoor ze hun ideeën verder kunnen ontplooien en hopelijk werkelijkheid kunnen laten worden. Eerder namen bekende namen als Seepje, Fairphone, Fairf en Somnox al aan de competitie deel. En vorig jaar was het bedrijf ptthee één van de winnaars.
Wie dit jaar met de prijzen naar huis gaat, is nog even afwachten. Want de finalisten van dit jaar hebben stuk voor stuk heel goede duurzame ideeën, aldus Arie Koornneef, directeur van ASN Bank. “Ik ben onder de indruk van het niveau van de deelnemers. Ik zie in alle finalisten gamechangers, die met hun idee duurzame vooruitgang stimuleren. De huidige crisis maakt extra duidelijk hoe hard we deze innovatieve en sociaal ondernemers nodig hebben. Allemaal denken ze buiten de geijkte kaders en hebben het lef om flinke stappen voorwaarts te zetten. Daarmee zijn ze dé pioniers voor een duurzame toekomst. Ik ben heel benieuwd waar de keuze van de vakjury en het publiek naar uit gaat.” ASN Bank stimuleert duurzaam ondernemerschap niet alleen middels de ASN Bank Wereldprijs, maar – het jaarrond – onder meer met behulp van het platform Voor de wereld van morgen.
De winnaar van de ASN Bank Wereldprijs 2020 wordt volgende week bekend gemaakt. Een vakjury buigt zich over alle ideeën en beoordeelt ze op duurzaamheid, innovatie en ondernemerschap. De winnaar van de ASN Bank Wereldprijs 2020 mag zich niet alleen verheugen in eeuwige roem, maar krijgt tevens een mooi geldbedrag van 25.000 euro mee. En ook de ideeën die als tweede en derde eindigen worden met een geldbedrag beloond, respectievelijk 15.000 en 10.000 euro. Daarnaast maken alle finalisten ook nog eens kans op de publieksprijs. Het betekent dat goede ideeën er zelfs met twee prijzen vandoor kunnen gaan; de jury- én de publieksprijs. Die publieksprijs gaat ook gepaard met een mooi geldbedrag van 5.000 euro. En daarmee kunnen de deelnemers natuurlijk ook weer enkele stappen dichter bij de verwezenlijking van hun idee komen. Dus breng je stem uit op het idee waar jij warm voor loopt en help dat idee werkelijkheid te laten worden. Je kunt je stem hier uitbrengen! Dat kan nog tot 11 november, 11.00 uur. De prijzenpot – die dit jaar dus maar liefst 55.000 euro bevat – wordt vervolgens op woensdagavond 11 november tijdens een digitaal finale-event verdeeld.
