In oktober scheert komeet Siding Spring op een afstand van 132.000 kilometer langs Mars. En dat wordt billenknijpen. Enerzijds hopen dat het mooie beelden oplevert. Anderzijds hopen dat de ruimtesondes die we daar met veel moeite naartoe hebben gebracht de scheervlucht heelhuids doorkomen.
De komeet C/2013 A1 werd in januari 2013 ontdekt en kreeg al snel de naam van het observatorium dat de komeet ontdekte: Siding Spring. De komeet was eigenlijk direct wereldnieuws. Want deze komeet zou in 2014 heel dicht bij Mars in de buurt komen. Sterker nog: het leek er even op dat deze op ramkoers lag met de rode planeet. Een paar maanden later kon onder meer NASA – eigenaar van twee fraaie wagens die momenteel op de rode planeet rondrijden – opgelucht ademhalen. Siding Spring zou Mars – weliswaar rakelings – passeren.
Rakelings
Inmiddels zijn we bijna een jaar verder en hebben onderzoekers een veel beter beeld gekregen van de baan die de komeet volgt. Zo weten we nu dat de komeet de rode planeet op ongeveer 132.000 kilometer afstand gaat passeren. Dat lijkt misschien een flinke afstand, maar vergis u niet. De afstand tussen de aarde en de maan is ongeveer drie keer groter! En de komeet komt ongeveer tien keer dichter bij Mars dan een door onderzoekers geïdentificeerde komeet ooit bij de aarde in de buurt is gekomen. En daarmee zijn termen als ‘scheervlucht’ en ‘rakelings’ op zijn plaats.
De risico’s
Nu Siding Spring Mars rakelings passeert, lijkt het gevaar voor de rovers op Mars geweken. Maar de komeet blijft een risico voor de orbiters die rond Mars cirkelen en voor twee andere orbiters die enkele weken voor Siding Spring langs Mars scheert, bij de rode planeet arriveren. Want Siding Spring komt niet alleen. De komeet wordt omringd door een wolk van stof. Die stofdeeltjes zijn tot 1 centimeter groot, maar hebben een snelheid van meer dan 200.000 kilometer per uur. Zelfs een piepklein stofdeeltje kan met zulke grote snelheden flinke schade veroorzaken aan ruimtesondes.
Oogje in het zeil
Het is een extra reden voor ruimtevaartorganisaties om Siding Spring nauwlettend in de gaten te houden. Door de komeet nu reeds te bestuderen, hopen ze te achterhalen met welke snelheid stofdeeltjes de kern van de komeet loslaten. “Dit is belangrijek informatie die we nodig hebben om te bepalen of en in welke mate stofdeeltjes in de coma van de komeet Mars en ruimtesondes in de buurt van Mars zullen raken,” legt onderzoeker Jian-Yang-Li uit. Afhankelijk van die resultaten kunnen bepaalde maatregelen worden getroffen. Zo kunnen de orbiters bijvoorbeeld zo georiënteerd worden dat de kans op schade het kleinst is. Ook kunnen ze eventueel achter Mars schuilen. “Het is een enorme uitdaging,” stelt ESA, eigenaar van orbiter Mars Express. “En zelfs als we de best mogelijke manier om met deze scheervlucht om te gaan bedenken en implementeren is er geen garantie dat de Mars Express onaangetast blijft.”
Mooie beelden
Het is dus spannend. Maar niet alleen omdat Siding Spring een risico vormt. Ook omdat deze komeet wel eens een prachtige show weg kan gaan geven. En de laatste jaren hebben wij mensen verscheidene ruimtesondes naar Mars gestuurd. Zij vormen ons paar ogen daar en zorgen er dus voor dat we op de eerste rij zitten. Zo kunnen Curiosity en Opportunity meteoren tellen. En wellicht kunnen de orbiters – ondanks dat voorzichtigheid geboden is – de ogen naar boven heffen en de komeet fotograferen. De prachtige beelden die dat eventueel oplevert, kunnen ons heel veel vertellen over Siding Spring. Maar ook over Mars. Zo zijn onderzoekers heel benieuwd hoe de Martiaanse atmosfeer gaat reageren op stofdeeltjes van Siding Spring.
Siding Spring wordt wel eens vergeleken met komeet ISON. U weet wel, die komeet waar iedereen het vorig jaar over had en die met het blote oog zichtbaar zou moeten zijn, maar uiteindelijk de ontmoeting met de zon niet overleefde en dus op een teleurstelling uitliep. Net als over ISON zal over Siding Spring de komende maanden veel gesproken worden. Maar de belangrijkste overeenkomst tussen beide kometen – en misschien wel alle kometen – is dat ze heel onvoorspelbaar zijn. ISON stelde teleur. Siding Spring kan dat ook gaan doen. Maar de komeet kan even goed voor spektakel gaan zorgen. Net als bij ISON is dat van tevoren niet goed te voorspellen. En dus blijft het billenknijpen tot 19 oktober, 20.30 uur Nederlandse tijd.
