Samen slapen verbetert onder andere je REM-slaap. En dat bevordert ook je mentale gezondheid, geheugen en probleemoplossende vaardigheden.
In veel landen is het gebruikelijk om samen met je partner in één bed te liggen. Toch weten we nog steeds niet goed hoe het delen van het bed de slaapkwaliteit beïnvloedt. Slaap je juist beter, of toch minder goed als je naast iemand wakker wordt? In een nieuwe studie gingen onderzoekers op zoek naar antwoorden. En de bevindingen zijn voor iedereen die graag samen slaapt erg gunstig.
Studie
In de studie verzamelden de onderzoekers twaalf jonge, heteroseksuele stellen die vier nachten in een slaaplaboratorium doorbrachten. Aan deze stellen werd gevraagd een vragenlijst in te vullen om inzicht te krijgen in hun relatie (bijvoorbeeld hoe lang het stel al samen is, mate van gepassioneerde liefde en hoe sterk hun relatie is). Vervolgens werden er zowel in aan- als afwezigheid van de partner verschillende slaapparameters gemeten met behulp van polysomnografie. Dit is een zeer exacte, gedetailleerde en uitgebreide methode waarbij hersengolven, bewegingen, ademhaling, spierspanning en de hartactiviteit worden bijgehouden om op die manier iemands slaap in kaart te brengen.
Samen slapen
Elke nacht onderga je verschillende slaapfasen (zie kader). Tijdens een gemiddelde nacht breng je ongeveer de helft van de tijd in lichte slaap door, 20 procent in diepe slaap en 25 procent in REM-slaap. De resultaten van de huidige studie tonen aan dat samenslapers echter meer tijd doorbrengen in hun REM-slaap en dat deze bovendien minder vaak wordt onderbroken. En dat is voordelig. Tijdens de REM-slaap – die wordt gekenmerkt door levendige dromen – geef je onbewust emotionele ervaringen een plekje. Tegelijkertijd heeft de REM-slaap ook invloed op je geheugen, sociale interacties en het probleemoplossend vermogen. De studie suggereert dus dat deze beslissende slaapfase bevorderd wordt als je samen met je partner in bed ligt. Hierdoor verbeteren ook je sociale interacties en wordt emotionele stress verminderd.
Op basis van je hersenactiviteit is de activiteit ‘slapen’ in verschillende fasen onder te verdelen. Je begint met slaapfase 1. Deze duurt maar kort: de frequentie van de hersengolven loopt terug en je ademhaling wordt trager. Dan ga je door naar slaapfase 2: je spieren ontspannen en de activiteit in de delen van het brein die betrokken zijn bij het denken, redeneren en oplossen van problemen loopt nog verder terug. Deze fase duurt zo’n twintig minuten en wordt dan ingeruild voor fase 3 en fase 4. Samen vormen deze fases de ‘diepe slaap’: je hersenactiviteit is minimaal en je bent bijna niet wakker te krijgen. Deze diepe slaap duurt ongeveer een half uur. En dan gebeurt er iets geks. Je hersenen en lichaam gaan snel opnieuw de verschillende fases door tot je weer bij fase 2 bent. Maar in plaats van te ontspannen, gaat je hart nu sneller kloppen, wordt je ademhaling oppervlakkig en schieten je ogen heen en weer. De REM-fase is aangebroken. Na je eerste droom, doorloop je de verschillende fasen weer: NREM (de eerste vier slaapfasen) en dan weer REM en dan weer NREM enzovoort.
Maar waarom heeft samen slapen eigenlijk dit gunstige effect op je REM-slaap? “We denken dat hier twee mogelijke mechanismen achterzitten,” legt onderzoeker Henning Drews aan Scientias.nl uit. “Het eerste mechanisme heeft betrekking op de omgevingstemperatuur. Tijdens de REM-slaap kan je lichaam namelijk minder goed je lichaamstemperatuur handhaven. Daarom kan de aanwezigheid van een partner helpen om je eigen lichaamstemperatuur te stabiliseren. Het tweede mechanisme heeft een meer psychologisch effect: het geeft een veilig gevoel als je partner in de buurt is. De REM-slaap kan worden verstoord door stress. Maar als je samen slaapt, creëer je eigenlijk een veiligere en meer ontspannen omgeving, waardoor je REM-slaap verbetert.”
Slaappatroon
De onderzoekers kwamen er tevens achter dat het slaappatroon van stelletjes die samen slapen meer gelijk loopt. Deze synchronisatie van het slaappatroon houdt verband met hoe sterk de relatie is. Met andere woorden, hoe sterker de band tussen een stelletje is, hoe meer hun slaap synchroniseerde. Een verrassende ontdekking. “Eerdere studies hebben aangetoond dat bepaalde relatiekenmerken zoals vertrouwen belangrijk zijn voor synchronisatie,” zegt Drews. “Maar voorafgaand aan onze studie betwijfelde ik of het slaappatroon van stellen wel echt gelijk zou lopen. Zodra we doorkregen dat dit wel degelijk het geval was, wist ik dat dit zeer waarschijnlijk te maken heeft met bepaalde relatiekenmerken.”
Beweging
Ten slotte ontdekte het onderzoeksteam dat stellen die samen slapen meer bewegen. Hoewel je misschien zou denken dat dit je nachtrust verslechtert, blijkt uit de studie van niet. De onderzoekers kwamen er namelijk achter dat de slaapkwaliteit ongewijzigd blijft. “Terwijl je lichaam wat woeliger is als je met iemand anders in bed ligt, zijn je hersenen dat niet,” stelt Drews. “En dat is wat telt.” Op de vraag waarom dit zo is moet Drews ons het antwoord schuldig blijven. “De partner moet op één of andere manier wel een stimulans zijn,” zegt hij. “Maar hoe het precies zit, weten we nog niet.”
Slaapkwaliteit
Kort gezegd blijkt uit de bevindingen dat als je samen met je romantische partner slaapt, dit je nachtrust aanzienlijk verbetert. Onderzoek hiernaar is volgens Drews van groot belang. “Slaap is heel belangrijk voor veel lichamelijke en cognitieve functies,” zegt hij. “Zo wordt onder andere de cardiovasculaire gezondheid, het immuunsysteem, het metabolisme, het geheugen, en de emotieregulatie beïnvloed door slaap. Ook het risico op de ziekte van Alzheimer of kanker wordt in verband gebracht met de slaapkwaliteit. In Westerse samenlevingen deelt ongeveer 50 procent van de volwassenen het bed. Daarom is deze bedpartner mogelijk ook een factor die de slaap kan beïnvloeden. Om deze reden is het erg belangrijk om dit goed te bestuderen.”
Romantische partner
Ondanks de wat geringe steekproefomvang – de onderzoekers voerden de studie uit onder slechts twaalf stellen – blijkt dat samen slapen in tegenstelling tot wat sommige eerdere studies beweerden, geen kwaad kan. Sterker nog, het kan juist heel gunstig zijn voor een goede en uitgeruste nacht. Ben je dus in de gelegenheid om samen te slapen, dan kun je die kans dus maar beter niet laten liggen. Maar of dit ook daadwerkelijk een romantische partner moet zijn… “Een romantische relatie wordt vaak geassocieerd met een diepe emotionele band die nauwelijks voorkomt in andere relaties,” zegt Drews. “Maar we weten niet zeker of dit per se verantwoordelijk is voor de positieve effecten die we in onze studie hebben aangetoond. Het kan bijvoorbeeld ook heel goed zijn dat dezelfde effecten worden bereikt als je regelmatig met een goede vriend, vriendin, broer of zus slaapt. De twee mechanismen die bijvoorbeeld invloed hebben op een bevorderlijke REM-slaap (de omgevingstemperatuur en het creëren van een veilige omgeving) kunnen bijvoorbeeld ook met een ander dan een liefhebbende partner worden gerealiseerd.”
Vervolgonderzoek ligt alweer in het verschiet. Want hoewel de resultaten veelbelovend zijn, wachten nog veel prangende vragen op antwoord. “We willen bijvoorbeeld kijken of de gevonden positieve effecten op de nachtrust ook terugkomen onder een meer diverse steekproef,” licht Drews toe. “Bijvoorbeeld onder ouderen, of als een partner lijdt aan een ziekte.” Wat de huidige studie ons in ieder geval wel leert, is dat samen slapen belangrijke en positieve gevolgen heeft voor onze geestelijke gezondheid. Tenminste, in de meeste gevallen. Als iemand lijdt aan een slaapstoornis of bijvoorbeeld hard snurkt gaat dat natuurlijk niet altijd op. Drews raadt daarom aan om per situatie te beoordelen of samen slapen mogelijk en voordelig is.
