Tot op heden zijn er wereldwijd al zo’n 60.000 dammen gebouwd die rivieren opbreken.
Vrij stromende rivieren lijken steeds zeldzamer te worden. Dat blijkt uit een nieuwe studie gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Nature. De onderzoekers stellen in hun paper dat slechts iets meer dan een derde (37 procent) van de 242 langste rivieren ter wereld niet worden onderbroken door blokkades.
Mondiaal beeld
De onderzoekers gebruikten onder andere satellietbeelden om de rivieren op aarde in kaart te brengen. In totaal bekeken ze zo’n 12 miljoen kilometer aan rivier. Het leverde het allereerste mondiale beeld op van de omvang van de resterende vrij stromende rivieren op onze planeet.
Bevindingen
De bevindingen zijn redelijk zorgwekkend. Zo blijkt dat slechts 21 van de 91 rivieren ter wereld langer dan 1000 kilometer nog zonder versperringen van hun oorsprong naar de oceaan stromen. De meeste van de vrij stromende rivieren bevinden zich in afgelegen en ongerepte gebieden, zoals op de Noordpool, in het Amazonegebied en de Kongobekken.
Dammen
“De rivieren op aarde vormen een ingewikkeld netwerk met vitale verbindingen tussen land, grondwater en de atmosfeer,” zegt hoofdauteur Günther Grill. “Vrij stromende rivieren zijn belangrijk voor mens en milieu. Maar door economische ontwikkelingen worden ze steeds zeldzamer.” Stuwdammen en door de mens gebouwde reservoirs zorgen er met name voor dat rivieren niet meer vrijuit hun gang kunnen gaan. Zo concluderen de onderzoekers dat er momenteel wereldwijd ongeveer 60.000 grote dammen zijn gebouwd. 3.700 waterkrachtcentrales zijn op dit moment gepland, of al in aanbouw.
Het indammen van rivieren kan desastreuze gevolgen hebben. Uit een analyse blijkt namelijk dat van alle gewervelde dieren de zoetwatersoorten de afgelopen halve eeuw enorm in aantallen achteruit zijn gegaan. Sinds 1970 zijn de aantallen met wel 83 procent gekelderd. Het beschermen van de resterende vrij stromende rivieren is daarom cruciaal voor het redden van de biodiversiteit. Daarnaast bieden gezonde rivieren voedselzekerheid voor honderden miljoenen mensen wereldwijd en zorgen ze voor afzettingen die de delta’s boven zeespiegel houden. Bovendien zijn ze belangrijk tijdens overstromingen en droogtes.
Hernieuwbare energie
“Rivieren zijn het levensbloed van onze planeet,”zegt Michele Thieme van het WNF. “Ze hebben veel voordelen die echter vaak over het hoofd worden gezien of ondergewaardeerd zijn.” Hoewel ook water een onvermijdelijke rol gaat spelen in het landschap van hernieuwbare energie, stelt Thieme dat vooral de balans hierin belangrijk is. “Je moet de juiste mix van ingrediënten vinden om zowel een duurzaam energienetwerk, als een bloeiende natuurlijke wereld te bewerkstelligen,” zegt ze. “Wind- en zonne-energie zijn ook haalbare opties.”
De onderzoekers hopen dat deze allereerste kaart van ’s werelds overgebleven vrij stromende rivieren besluitvormers zal helpen bij het stellen van prioriteiten, en het beschermen van rivieren. Zo levert de studie ook methoden en gegevens die nodig zijn voor landen om vrij stromende rivieren van over de hele wereld te onderhouden en te herstellen.
