Chimpansees hebben een flink brein. En dat brein vreet energie. Dat betekent dat een goede maaltijd van essentieel belang is. Maar hoe komen ze aan voldoende eten in magere tijden? Een kwestie van planning, zo blijkt.
Er zijn perioden dat er in tropische regenwouden meer dan genoeg fruit voorhanden is. Maar er zijn ook perioden waarin het wat complexer ligt. Bijvoorbeeld wanneer er wel veel vruchten voorhanden zijn, maar die vruchten tegelijkertijd ook bij veel bosbewoners populair zijn. Of wanneer de vruchten slechts kortstondig beschikbaar zijn. En dat kan een probleem zijn voor de chimpansee: een liefhebber van rijp fruit. Wetenschappers van het Max Planck Gesellschaft vroegen zich af of de chimpansee maatregelen neemt om zich in perioden met relatief weinig fruit en/of veel gegadigden toch van voldoende voedsel te kunnen voorzien.
Tijd
Om dat te achterhalen, bestudeerden ze vijf volwassen vrouwelijke chimpansees in een periode waarin het fruit schaars was. Ze ontdekten dat de chimpansees vroeger opstonden (vaak nog voor zonsopgang) om te kunnen eten van fruit dat slechts kortstondig beschikbaar is. “Het was opwindend om te zien dat moeders en hun jongen de grond tijdens de schemering voorzichtig betraden en zich schichtig en waakzaam gedroegen terwijl ze zich richting hun ontbijt begaven,” vertelt onderzoeker Karline Janmaat. Dat ontbijt bestond in dit geval uit vijgen. “Op één vijfde van de ochtenden verlieten ze hun nesten voor zonsopgang, terwijl de rest van het bos nog lag te slapen. Het werd nog opwindender toen onze analyse aantoonde dat ze eerder vertrokken wanneer de vijgen ver weg waren en de vrouwtjes dus waarschijnlijk zo de reistijd wilden compenseren en ervoor wilden zorgen dat ze eerder arriveerden dan de concurrentie!”
Locatie
Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat de vrouwtjes hun nest vaak maakten op de route naar het ontbijt van de volgende dag. Met name wanneer dat ontbijt bestond uit fruit dat slechts kort voorhanden was.
Het wijst erop dat de chimpansees hun ontbijt zorgvuldig plannen en daarbij nadenken over de tijd die zij – en wellicht ook hun concurrentie – nodig heeft om bij het ontbijt aan te schuiven. Ook houden ze klaarblijkelijk rekening met het soort fruit dat ze gaan eten (en hoeveel er van dat fruit is) en denken ze voor het slapengaan (en het positioneren van hun nest) al na over waar dat ontbijt de volgende dag te krijgen is. “Tijdens het volgen van de chimpansees in het bos had ik altijd al het idee dat ze meer wisten dan mij,” vertelt onderzoeker Christophe Boesch. “Dit onderzoek helpt dat gevoel deels verklaren: chimpansees die hun nesten voor de nacht klaarmaken plannen tegelijkertijd hun ontbijt voor de volgende ochtend.”
