Zee-ijs dat dunner wordt en opbreekt, heeft een enorm effect op gletsjers en dus op de snelheid waarmee de zeespiegel stijgt.
Gletsjers die vanaf het land het water in glijden, hebben vaak een indrukwekkende gletsjertong die op het water rust. En het komt regelmatig voor dat een deel van die gletsjertong afbreekt en een ijsberg het ruime sop kiest. Dat is een natuurlijk proces. Deze afkalvende ijsbergen hebben zelf geen impact op de zeespiegelstijging, omdat ze deel uitmaakten van een ijsplaat die reeds in het water rustte. Maar wanneer een gletsjertong veel massa verliest, gaat deze steeds minder tegendruk geven aan de gletsjer die erachter ligt, waardoor dat ijs – dat wel een bijdrage levert aan de zeespiegelstijging – gemakkelijker de weg naar zee weet te vinden.
Steeds vaker
Zoals gezegd is afkalvend ijs een natuurlijk proces. Maar de laatste jaren zien we dat gletsjers op Groenland en Antarctica in toenemende mate met afkalving te maken krijgen. En dat komt mede door het snelle opbreken van de ‘ijsmélange’, zo schrijven onderzoekers in het blad Nature Communications. Met die ‘ijsmélange’ bedoelen ze de mix van ijsbergen en zee-ijs die zich voor de gletsjertong ophoudt.
Dik zee-ijs
Als die ijsmélange onder meer bestaat uit dik zee-ijs en aan de kustlijn vastzit, is de kans dat een gletsjer afkalft heel klein, zo blijkt uit de modellen van de onderzoekers. Een dergelijke ijsmélange oefent namelijk voldoende druk uit op de gletsjertong om te voorkomen dat een stuk ijs losbreekt. Anders is het wanneer het zee-ijs in de ijsmélange dun is, zo laten de simulaties zien. In dat geval is de kans dat een gletsjer afkalft veel groter.
Vicieuze cirkel
En als dun zee-ijs afkalving toestaat, kan er zelfs een soort vicieuze cirkel ontstaan. Het dunne zee-ijs geeft te weinig tegendruk en een deel van de gletsjertong breekt af. Dat kan een vrij gewelddadig gebeuren zijn, waarbij ijsbergen de toch al zo kwetsbare ijsmélange nog verder verzwakken door deze op te breken. En als de opgebroken ijsmélange zich niet weet te herstellen voor er weer een stuk van de gletsjer afbreekt, kan deze wel eens niet langer in staat zijn om het afkalven van de gletsjer tegen te gaan. De gletsjertong zal daarop meer massa verliezen, waardoor de achterliggende gletsjer sneller gaat stromen en een grotere bijdrage gaat leveren aan de zeespiegelstijging.
Onderzoekers vermoeden al langer dat de ijsmélange voor de gletsjertong van grote invloed is op de gletsjer. Maar dit onderzoek laat duidelijk zien hoe groot die invloed is en hoe die ijsmélange gletsjer beïnvloedt. Volgens de onderzoekers is het nu zaak om middels additionele waarnemingen van gletsjers op Groenland en Antarctica de modellen die de impact van de ijsmélange beschrijven, te verbeteren. Die modellen kunnen dan weer worden ingezet om te voorspellen hoe gletsjers zich in deze uithoeken van de wereld zullen gaan gedragen en in welke mate ze bij zullen gaan dragen aan de zeespiegelstijging.
