Snelste sterren in onze Melkweg horen hier helemaal niet thuis

Ze zijn afkomstig uit een veel kleiner sterrenstelsel dat rond het onze draait.

Dat stellen Britse onderzoekers. Ze trekken die conclusie onder meer op basis van computermodellen. Die modellen suggereren dat de supersnelle sterren eigenlijk thuishoren in de Grote Magelhaense Wolk.

Leeuw en Sextant
Op dit moment zijn ons zo’n 20 supersnelle sterren bekend. Deze blauwe sterren hebben zo’n haast dat ze gedoemd zijn om uit de Melkweg te vliegen. Astronomen vragen zich al lang af waar deze sterren vandaan komen en hoe ze zo’n grote snelheid hebben gekregen. Het leidde tot verschillende theorieën (zo is er een theorie die stelt dat de sterren een flinke zwieper hebben gekregen van het zwarte gat in het hart van de Melkweg). Maar veel van deze theorieën hebben een tekortkoming: ze kunnen niet verklaren waarom deze supersnelle sterren enkel in een specifiek deel van de nachthemel zijn aangetroffen. “De supersnelle sterren worden meestal aangetroffen in de sterrenbeelden Leeuw en Sextant,” vertelt onderzoeker Douglas Boubert.

Dubbelster
Er is nog een andere theorie die stelt dat supersnelle sterren ooit deel uitmaakten van een dubbelster. Hierbij cirkelen twee sterren om elkaar heen. En hoe dichter deze sterren bij elkaar in de buurt komen, hoe sneller ze gaan bewegen. Als één van die sterren vervolgens een supernova-explosie ondergaat, kan de andere ster worden weggeslingerd. Die ster – ook wel runaway star genoemd – haast zich dan met de snelheid waarmee deze om de andere ster cirkelde, voort. Maar ook deze theorie heeft een tekortkoming. Sterren die in de Melkweg door hun dubbelsterpartner weggeslingerd worden, kunnen namelijk onmogelijk de hoge snelheid krijgen die de supersnelle sterren in de sterrenbeelden Leeuw en Sextant hebben. Dat komt doordat de blauwe sterren om zo’n hoge snelheid te verkrijgen allereerst heel dicht om elkaar heen moeten draaien en dat is onmogelijk zonder dat de twee sterren fuseren.

WIST JE DAT…

Grote Magelhaense Wolk
Maar: een snel bewegen sterrenstelsel – zoals de Grote Magelhaense Wolk – zou wel zulke supersnelle blauwe sterren voort kunnen brengen. Want de Grote Magelhaense Wolk is het grootste en snelste dwergsterrenstelsel dat rond de Melkweg cirkelt. De massa van dit sterrenstelsel maakt slechts tien procent van de massa van de Melkweg uit, waardoor de snelste sterren in dit sterrenstelsel gemakkelijk aan de zwaartekracht van de Grote Magelhaense Wolk kunnen ontsnappen. De Grote Magelhaense Wolk vliegt rond de Melkweg met een snelheid van 400 kilometer per seconde. Stel je nu voor dat zich in dit sterrenstelsel een dubbelster bevindt en één van deze twee sterren ontploft. Dan haast de andere ster zich weg met de snelheid waarmee deze om de andere ster heen cirkelde + de snelheid van de Grote Magelhaense Wolk. Zo kan gemakkelijk een supersnelle ster ontstaan. “Deze sterren zijn zojuist uit een exprestrein gesprongen, geen wonder dat ze zo snel zijn,” vertelt onderzoeker Rob Izzard. “Dit verklaart ook de positie in de ruimte.” Want de snelste voormalige leden van een dubbelster worden weggeslingerd langs de baan van de Grote Magelhaense Wolk en richting de sterrenbeelden Leeuw en Sextans.

Simulaties
De simulaties onderschrijven die theorie. “We zijn de eersten die de ejectie van runaway stars van de Grote Magelhaense Wolk simuleren,” vertelt Boubert. “We voorspellen dat er verspreid over de nachthemel 10.000 weglopers zijn.” De helft van de gesimuleerde sterren die aan de Grote Magelhaense Wolk weten te ontsnappen, zijn snel genoeg om ook aan de zwaartekracht van de Melkweg te ontsnappen.

Verder blijkt uit de simulaties dat de meeste supersnelle sterren nadat ze uit de Grote Magelhaense Wolk zijn gevlogen, doodgaan. Ze storten ineen tot een zwart gat of neutronenster die zich gewoon blijft voorthaasten. De onderzoekers voorspellen dan ook dat er door de Melkweg naast 10.000 runaway sterren nog een miljoen runaway neutronnensterren en zwarte gaten vliegen. “We zullen snel genoeg weten of dat klopt,” stelt Boubert. Volgend jaar zal de Gaia-satelliet namelijk met gegevens over miljarden sterren op de proppen komen. “En dan zou er een spoor van supersnelle sterren moeten lopen tussen de sterrenbeelden Leeuw en Sextans in het noorden en de Grote Magelhaense Wolk in het zuiden.”

Bronmateriaal

"Fastest stars in the Milky Way are ‘runaways’ from another galaxy" - University of Cambridge
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door Amanda Smith

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd