Sommige bacteriën gaan wel heel ver in tijden van schaarste

Ze amputeren hun staartje, waardoor ze verlamd raken, maar tegelijkertijd wel energie besparen.

Dat hebben onderzoekers – min of meer per ongeluk – ontdekt. Hun bevindingen zijn terug te lezen in het blad PLoS Biology.

Zweepstaartje
Sommige bacteriën bewegen zich voort met behulp van een zweepstaartje, ook wel flagellum genoemd. Een internationaal team van onderzoekers bestudeerde de ‘motoren’ die deze staartjes aandrijven en zagen tot hun verbazing dat sommige bacteriën wel de behuizing voor zo’n ‘motor’ bezaten, maar niet de ‘motor’ of de flagellum zelf. Dat kon twee dingen betekenen: het zweepstaartje en de aandrijving ervan was nog in aanbouw óf de bacterie was het juist kwijtgeraakt. “Voor we onze experimenten startten, dachten we dat de bacteriën bezig waren hun zweepstaartjes en aandrijving samen te stellen,” vertelt onderzoeker Josie Ferreira. “Tot onze verbazing ontdekten we echter dat het tegenovergestelde waar was: de bacteriën hadden niet alleen hun zweepstaartjes afgestoten, maar ook het gat dat daarbij was ontstaan, gedicht. Het suggereerde dat het een opzettelijke actie was.”

Honger
Vervolgonderzoek wees uit dat de bacteriën hun zweepstaartjes afstoten wanneer ze zich in een voedingsarme omgeving bevinden. Het is behoorlijk ingrijpend: zonder het zweepstaartje kunnen de bacteriën zich niet voortbewegen. Ze raken in feite verlamd. Het moet gezien worden als een noodsprong, bedoeld om het vege lijf te redden. De onderzoekers wijzen erop dat het ‘bouwen’ en aandrijven van de flagella bijzonder veel energie kost. In tijden van schaarste kan de bacterie zich dat niet veroorloven. En dus werpt hij zijn staartje af.

Opzettelijk
De studie toont verder aan dat de bacteriën daarbij niet halfslachtig te werk gaan. Zo worden de flagella niet simpelweg afgebroken, maar echt vanaf de basis afgestoten. “De acties van de bacteriën lijken opzettelijk te zijn,” stelt onderzoeker Morgan Beeby. “Het is niet zoals wanneer onze vingers of tenen eraf vallen door bevriezing. Het is een berekenende actie.”

Uit eerder onderzoek is al gebleken dat bacteriën in een voedingarme omgeving trager zwemmen. Maar het is voor het eerst dat onderzoeker aantonen dat microben in een poging energie te besparen hun flagellum compleet afstoten. Vervolgonderzoek zal uit moeten wijzen hoe de bacterië dat precies doen. Als we dat weten, kunnen onderzoekers mogelijk medicatie ontwikkelen die schadelijke bacteriën ertoe aanzet hun staartje af te werpen.

Bronmateriaal

"Starving bacteria can eject their tails to save energy and stay alive" - Imperial College London
Afbeelding bovenaan dit artikel: Morgan Beeby

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd